Costochondritis
Borstwand pijn / ontsteking van het ribkraakbeen

Costochondritis is een pijnlijke ontsteking van het kraakbeen van de ribben. Dit kraakbeen bevindt zich onder andere aan de voorzijde van de borst waar het de ribben met het borstbeen verbindt, maar ook aan de rugzijde, waar de ribben aanhechten aan de wervelkolom.

Costochondritis is een relatief onbekende reumatische aandoening. Omdat de aandoening in veel gevallen pijn op de borst veroorzaakt, is het altijd belangrijk om hartklachten uit te sluiten alvorens de diagnose gesteld wordt.

Beschrijving van de aandoening

De borstkas (ribbenkast) wordt gevormd door de ribben, het borstbeen en een aantal ruggenwervels. Aan de voorkant zijn de ribben via kraakbenige structuren verbonden met het borstbeen. Deze kraakbeen verbindingen noemen we in medische termen 'cartilago costalis'. Als dit kraakbeen ontstoken is, spreken dan van costochondritis. Een ontsteking van het 'cartilago costalis' kan een vervelende pijn op de borst tot gevolg hebben.

Aan de rugzijde zijn de ribben via kleine gewrichten (die ook een laagje kraakbeen bevatten) aan de ruggenwervels van de wervelkolom verbonden. Deze gewrichtjes noemen we de 'costovertebrale' en de 'costotransversale' gewrichten. Ook hier kan het kraakbeen ontstoken raken, en spreken we van costochondritis. Costochondritis aan de rugzijde kan rugpijn aan de bovenrug tot gevolg hebben.

Syndroom van Tietze
Costochondritis heeft veel overeenkomsten met het syndroom van Tietze. Echter zijn er een aantal belangrijke verschillen. Wanneer het kraakbeen van de ribben aan de voorzijde ontstoken is en er hierbij ook nog een zwelling optreedt, dan spreken we van het syndroom van Tietze. Is er geen zwelling of is het kraakbeen van de ribben aan de rugzijde ontstoken, dan spreken we van costochondritis. Helaas worden beide termen in de literatuur vaak te pas en te onpas door elkaar gebruikt.

Oorzaak en ontstaanswijze

De oorzaak is vooralsnog onbekend. Men heeft echter wel het vermoeden dat de volgende factoren een rol kunnen spelen bij het ontstaan van de aandoening:

• Fysieke inspanning.
  
• Verkeerde houding (bijvoorbeeld een voorovergebogen houding met bolle rug en schouders naar voren).
  
• Overbelasting of trauma (bijvoorbeeld een val of stoot tegen de borst).
  
• Zwangerschap.
  
• Luchtweginfectie.
  
• Emotionele (in)spanningen.
  
• Stress.
  
• Herhaalde bewegingen die de borstkas uitzetten waardoor er druk- of trekkracht op de ribben komt (bijvoorbeeld bij diep ademen, veel hoesten of veelvuldig de keel schrapen).
  

Mensen met reumatische aandoeningen in de familie hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van de aandoening. Houdingsafwijkingen, beperkte spierkracht, bewegingsangst en een lage belastbaarheid worden ook in verband gebracht met een verhoogd risico op het ontwikkelen van costochondritis.

Klachten en verschijnselen: symptomen

Bij costochondritis zijn meestal meerdere kraakbeen verbindingen aangedaan. In veel gevallen gaat het om de tweede tot de vijfde rib. Opmerkelijk is dat over het algemeen maar één zijde is aangedaan.

• Pijn op de borst en/of een pijnlijke bovenrug ter hoogte van de kraakbeen verbindingen.
  
• Vaak is de pijn fel van aard en komt deze in aanvalsgolven.
  
• Drukken op het ontstoken kraakbeen verergert de pijn.
  
• Hoesten, niezen of diep inademen is extra pijnlijk.
  
• De pijn kan uitstralen naar de ribben, de arm, de schouder of de buik.
  
• Bewegingen van het bovenlichaam zorgen voor extra druk of trekkracht op de kraakbeen verbindingen. Dit kan extra pijn tot gevolg hebben.
  
• Omdat de gehele ribbenkast meebeweegt met verschillende armbewegingen, kunnen bepaalde bewegingen van de arm de klachten oproepen.

Diagnose

De diagnose wordt gesteld op basis van het verhaal van de patiënt en het lichamelijk onderzoek.

Behandeling en herstel

Een echte behandeling is helaas nog niet bekend. Patiënten krijgen vaak pijnstillers om de pijn te verlichten of ontstekingsremmers. Soms worden er injecties op de plaats van de ontsteking toegediend.

In sommige gevallen verdwijnen de klachten weer vanzelf binnen enkele dagen tot weken. Echter kan de aandoening ook een chronische vorm aannemen, waardoor men maanden tot jaren last heeft. Soms gaan de klachten nooit helemaal over.

Met behulp van fysiotherapie wordt er aan een betere houding gewerkt zodat er minder druk komt te staan op de pijnlijke kraakbeen verbindingen. Verder kan de therapie bestaan uit het rekken van de pectoralis major spier en het versterken van de tussen de schouderbladen gelegen rhomboideus spieren. Indien nodig worden ontspanningsoefeningen en ademhalingsoefeningen gegeven.

Advies

Oefeningen

Volg hier het oefenprogramma met oefeningen voor costochondritis of maak een afspraak met de fysiotherapeut.

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Albarran, J.W. & Tagney, J. (2007). Chest Pain. Advanced assessment and management skills. Blackwell Publishing.
Haga, P., Biesen-’t Riet, J. van der & Broekema, A. (2008). Protocol syndroom van Tietze en costochondritis. Oefentherapeuten Mensendieck.
Lawless, C.E. (2011). Sports cardiology essentials: Evaluation, management and case studies. Springer: New York, Dordrecht, Heidelberg, London.
Proulx, A.M. & Zyrd, T.W. (2009). Costochondritis: Diagnosis and treatment. Am Fam Physician. 2009 Sep 15;80(6):617-20.

Deel dit artikel: