Pes anserinus syndroom
Pes anserinus tendinopathie, pes anserinus bursitis

De pes anserinus is de aanhechting van drie pezen aan de binnenzijde van het kniegewricht. Letterlijk betekent pes anserinus 'ganzenpoot'. Dit komt door de vorm van deze drie pezen. Pijn aan de pes anserinus kan ontstaan door een ontsteking van één van de pezen of door een slijmbeursontsteking. De pijn wordt aan de binnenzijde van de knie gevoeld.

Beschrijving van de aandoening

De pes anserinus wordt gevormd door de pezen van drie afzonderlijke spieren: de gracilis, sartorius en semitendinosus. Deze pezen hebben de aanhechting op het scheenbeen. De functie van deze drie spieren is voornamelijk het buigen en draaien van de knie. Daarnaast geven ze steun ter voorkoming van valgus stress. Valgus stress is het naar binnen zakken van de knie. Daarom wordt het ook wel een X-knie genoemd. Tussen deze gezamenlijke eindpees en het scheenbeen ligt een slijmbeurs. Een slijmbeurs is een zakje gevuld met vocht wat ervoor zorgt dat verschillende structuren over elkaar heen kunnen glijden.

Het onderscheid tussen een peesontsteking (tendinopathie) of slijmbeursontsteking (bursitis) is bij pes anserinus lastig vast te stellen. Vandaar dat gesproken wordt over pes anserinus syndroom. Het verschil heeft ook geen meerwaarde omdat de behandeling in beide gevallen hetzelfde is.

Oorzaak en ontstaanswijze

Een slijmbeurs of pees geeft klachten wanneer deze geïrriteerd, beschadigd of geïnfecteerd is. In dit geval zorgt de slijmbeurs ervoor dat de pezen ten opzichte van het scheenbeen niet goed kunnen glijden.

De oorzaak dat de pes anserinus klachten geeft, komt voornamelijk door de stand van de knie (X-knie). Bij een veranderde stand kan het scheenbeen meer druk uitoefenen op de slijmbeurs en op de pezen van de pes anserinus.

Daarnaast kunnen gespannen hamstrings ook klachten geven van de pes anserinus. Dit komt, doordat één van de pezen (de semitendinosus), een pees van een van de hamstrings is.

Gespannen hamstrings en de X-knie kunnen op hun beurt weer verschillende oorzaken hebben. Naast de bouw van het lichaam, vormen slijtage van het kniegewricht en meniscusproblemen een risico op het krijgen van een X-knie. Verhoogde spanning op de hamstrings kan komen door een verkeerde houding. De hamstrings zitten aan het bekken vast, hierdoor is de positie van het bekken bepalend voor de beweeglijkheid van de hamstrings.

Risicofactoren voor het krijgen van pes anserinus klachten

• Vrouwelijk geslacht (het bekken is meestal breder, waardoor sneller een X-knie ontstaat).
  
• Overgewicht (de druk op de knieën wordt te groot en hierdoor kan een X-knie ontstaan).
  
• Artrose van de knie (wat kan zorgen voor een X-knie).
  
• Suikerziekte (verminderde doorbloeding waardoor pezen en slijmbeurzen minder snel herstellen).
  
• Reuma (verminderde kwaliteit van de spieren, geeft verhoogde kans op slijtage).
  
• Repeterende sporten (hardlopen, fietsen, zwemmen kunnen zorgen voor overbelasting).
  
• Platvoeten (wat een rol kan spelen bij de stand van de knie).
  
• Lokaal trauma (ongeluk, val of een verkeerde beweging maken).
  
• Osteofytvorming (extra botvorming aan de binnenzijde van de knie).

Klachten en verschijnselen: symptomen

Typische symptomen zijn pijn aan de binnenzijde van de knie en pijn bij druk op de aanhechting van de pezen. De aanhechting zit onder de knie aan de binnenzijde van het scheenbeen. De pijn wordt vaak verergerd door trap op en af lopen. De typische symptomen zijn niet altijd aanwezig en de pijnlocatie kan bij iedereen verschillend zijn. Vaak wordt de pijn over een groter gebied aangegeven. Hierdoor is het lastig onderscheid te maken of de pijn van de pes anserinus, binnenmeniscus of binnenste knieband afkomstig is.

De opgestelde criteria voor de diagnose zijn:

• Pijn aan de binnenzijde van de knie.
  
• Pijn aanwezig bij trap op of trap af lopen.
  
• Pijn in de ochtend.
  
• Ochtendstijfheid op de (pijn)locatie van minimaal een uur.
  
• Moeite met opstaan uit een stoel of auto.
  
• Lokale gevoeligheid.
  
• Lokale zwelling.

Diagnose

De diagnose wordt door een (huis)arts of fysiotherapeut gesteld aan de hand van een vraaggesprek en lichamelijk onderzoek. Bovengenoemde criteria spelen hierbij een belangrijke rol. Aanvullend onderzoek zoals röntgenonderzoek of echo-onderzoek hebben bij deze klachten geen meerwaarde.

Een röntgenonderzoek kan wel gebruikt worden om de mate van artrose in de knie te onderzoeken. Artrose is een risicofactor voor het krijgen van pes anserinus klachten.

Tijdens een echo worden spieren, pezen en slijmbeurzen in beeld gebracht maar het is bekend dat bij pes anserinus klachten dit geen betrouwbaar onderzoek is.

Bij het stellen van de diagnose moet andere problematiek in deze regio uitgesloten worden. Voornamelijk meniscusklachten en binnenbandletsel geven pijn in dezelfde regio. Hier moet bij de diagnosestelling rekening mee gehouden worden.

Behandeling en herstel

De behandeling van het pes anserinus syndroom is gericht op het verminderen van de ontstekingsreactie. Dit kan door middel van (relatieve) rust, ijspakking en ontstekingsremmers die door de (huis)arts zijn voorgeschreven. Eventueel kan een lokale injectie met ontstekingsremmers worden toegediend. Voor ’s nachts wordt het gebruik van een kussen tussen de knieën geadviseerd om de druk op de pijnlijke plek te verminderen.

Daarnaast bestaat de behandeling uit de aanpak van risicofactoren. Bij overgewicht wordt dringend geadviseerd om gewicht te verliezen. Als platvoeten aanwezig zijn, kunnen deze behandeld worden met steunzolen.

Fysiotherapie heeft een belangrijke rol gedurende de behandeling. De fysiotherapeut kan door middel van oefeningen en bepaalde rektechnieken de spieren rondom het kniegewricht behandelen. Ook wordt de houding meegenomen, voornamelijk wanneer een X-knie aanwezig is. Zo nodig wordt krachttraining geadviseerd en gegeven ter voorkoming van spierkrachtverlies rondom het kniegewricht.

Advies

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Helfenstein, M. & Kuromoto, J. (2010). Anserine syndrome. Bras / Rheumatol. 2010;50(3):313-27.
Mohseni, M. & Graham, C. (2018). Bursitis, Pes Anserine. StatPearls Publishing; 2019 Jan.

Deel dit artikel: