Fibromyalgie
Weke delen reuma / fibromyalgia / FM

Bij fibromyalgie is er sprake van pijn in bindweefsel en spieren. Onduidelijk is wat deze klachten veroorzaakt. Hierdoor is het moeilijk een diagnose te stellen. Patiënten voelen zich vaak onbegrepen en blijven zitten met onverklaarde klachten.

Iedereen kan fibromyalgie krijgen. Maar, het wordt vaker gezien bij vrouwen. Fibromyalgie steekt meestal de kop op tussen de 25 en 40 jaar en komt bij ongeveer 2% van de volwassenen voor.

Beschrijving van de aandoening fibromyalgie

Fibromyalgie kan uiteenlopende klachten met zich meebrengen zoals pijn, stijfheid en vermoeidheid. Deze klachten komen van spieren en het bindweefsel dat om spieren en gewrichten heen ligt. Klachten bij fibromyalgie zijn chronisch. Zij bestaan dus al lange tijd en zijn vaak of altijd aanwezig.

Opvallend zijn de aanwezige tenderpoints (pijnpunten). Dit zijn 18 plekken die symmetrisch op het lichaam voorkomen en pijnlijk zijn wanneer erop gedrukt wordt. Het aantal aanwezige tenderpoints kan in de loop van de tijd wisselen.

Waardoor de klachten ontstaan is niet duidelijk. Hierdoor is het ook niet mogelijk om de aandoening met medicijnen te genezen. Met de juiste medicatie en leefregels kunnen klachten wel verminderen.

De ernst van de klachten kan erg wisselen. Het ene moment gaat het simpelweg beter dan het andere. Fibromyalgie wordt vaak in één adem genoemd met andere reumatische aandoeningen. In tegenstelling tot artrose of reumatoïde artritis waarbij duidelijke lichamelijke afwijkingen zichtbaar zijn, ontbreken deze bij fibromyalgie.

Oorzaak en ontstaanswijze fibromyalgie

Er is nog geen exacte oorzaak gevonden voor het ontstaan van fibromyalgie. Wat wel bekend is, is dat het niet erfelijk is en dat de ziekte ook geen fysieke schade met zich meebrengt. Er wordt veel onderzoek gedaan om de oorzaak te achterhalen om op die manier ook de mensen met fibromyalgie een betere behandeling te bieden.

Er is wel een aantal mogelijke verklaringen voor de klachten. Bekend is dat de klachten niet komen door afwijkingen van het spierweefsel zelf, maar mogelijk uit de hersenen. De hersenen sturen allerlei willekeurige en onwillekeurige processen in ons lichaam aan. Denk bijvoorbeeld aan het bewust aanspannen van spieren of de hartslag die automatisch geregeld wordt. De hersenen werken hierin samen met hormoonklieren en het afweersysteem. Klachten zouden mogelijk ontstaan als hierin iets misgaat.

Een andere oorzaak kan liggen in de prikkelverwerking of de selectie van prikkels. Bij fibromyalgie worden normale, onschadelijke prikkels door het lichaam als pijnprikkels waargenomen.

Klachten en verschijnselen: symptomen fibromyalgie

De klachten die mensen met fibromyalgie ervaren, kunnen erg uitgebreid zijn en het ene moment heviger aanwezig zijn dan het andere. Klachten die in meer of mindere mate kunnen voorkomen zijn:

• Pijn over het hele lichaam.
  
• Aanwezigheid van tenderpoints (zie afbeeldingen).
  
• Krachtverlies.
  
• Stijfheid van spieren en gewrichten.
  
• Slaapproblemen.
  
• Vermoeidheid.
  
• Stemmingsklachten.
  
• Moeite met concentreren.
  
• Darmklachten.
  
• Gevoeligheid voor weersveranderingen.

Diagnose fibromyalgie

Omdat klachten bij fibromyalgie vaak vaag zijn, en ook bij veel andere aandoeningen worden gezien, kan het stellen van een diagnose lastig zijn. Mensen met fibromyalgie lopen daardoor vaak al lang met klachten rond, zonder te weten wat er aan de hand is.

In het bloed, op röntgenfoto's of op een MRI-scan zijn geen afwijkingen te vinden. De aandoening is dus niet echt objectief vast te stellen. Deze onderzoeken kunnen wel gebruikt worden om andere aandoeningen uit te sluiten.

Er is een aantal richtlijnen opgesteld om de diagnose fibromyalgie te stellen. Dit kan op verschillende manieren:

Methode 1
Er moet pijn en/of stijfheid aanwezig zijn op meerdere plekken in het lichaam. Deze klachten moeten langer dan drie maanden aanwezig zijn, zowel boven als onder het middel en aan de linker en rechter lichaamshelft voorkomen. Er zijn over het gehele lichaam 18 tenderpoints vastgesteld. Hiervan moeten er bij een fibromyalgiepatiënt minstens 11 aanwezig zijn.

Methode 2
Pijnscore
De pijn wordt gescoord op 19 verschillende plaatsen in het lichaam. Voor elk pijnlijk gebied wordt één punt gerekend.

Symptoomscore
Naast de pijnscore is er ook een symptoomscore. Bij de symptoomscore geeft de patiënt cijfers met betrekking tot vermoeidheid, niet uitgerust wakker worden en problemen met nadenken en concentreren. Vervolgens worden alle extra symptomen die iemand ervaart hierbij opgeteld. Denk aan buikklachten, hoofdpijn, verminderde eetlust, etc.

Met behulp van bovenstaande scores wordt een totaalscore berekend. Hoe hoger de score hoe waarschijnlijker de diagnose fibromyalgie gesteld kan worden.

Behandeling en herstel fibromyalgie

Doordat de klachten niet zichtbaar en moeilijk meetbaar zijn, wordt fibromyalgie vaak gezien als een aandoening die 'tussen de oren' zit. Gelukkig komt hier steeds meer verandering in. Het serieus nemen van de klachten door de arts, de therapeut en de omgeving, is een belangrijke eerste stap in de behandeling van fibromyalgie. De aandoening zelf zal bij iedereen anders verlopen en kent perioden waarin het beter of slechter gaat.

Helaas zijn behandelingen of medicijnen die fibromyalgie genezen nog niet voorhanden. De patiënt zal dus, samen met de omgeving, een manier moeten vinden om zo goed mogelijk met de klachten om te gaan.

Er is wel een aantal opties die de gevolgen van fibromyalgie kunnen verzachten. Zo kan de (huis)arts bijvoorbeeld pijnstillers of slaapmiddelen voorschrijven.

De fysiotherapeut helpt om beter te bewegen en hier weer positieve ervaringen mee op te doen. Tijdens de behandeling worden de spier en het uithoudingsvermogen getraind volgens het graded activity-principe. Hierbij worden de activiteiten stapsgewijs opgebouwd in tijd en intensiteit. Ook ontspanningsoefeningen zijn een belangrijk onderdeel van de behandeling. Daarnaast kan warmte, bijvoorbeeld van een infrarood lamp, verlichting geven.

Voor veel patiënten is het fijn om met iemand als een psycholoog te praten over de impact die de aandoening heeft op het dagelijks leven.

Advies

Oefeningen fibromyalgie

Er is een speciaal oefenprogramma samengesteld met oefeningen voor fibromyalgie.

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties

Deel dit artikel: