Klapvoet
Voetheffersparese / voetheffersverlamming

Een klapvoet is een aandoening waarbij de voet tijdens het lopen niet meer gecontroleerd op de grond gezet kan worden. De voet valt als het ware naar beneden nadat de hak contact gemaakt heeft met de grond. Of de voet opheffen lukt helemaal niet meer en ‘sleept’ over de grond. De controle is er weg doordat de spieren in het onderbeen verzwakt of geheel uitgevallen zijn door een probleem van de zenuw.

Een klapvoet wordt ook wel een voetheffersparese of voetheffersverlamming genoemd.

Beschrijving van de aandoening

Bij een klapvoet is er uitval van de spieren die zorgen voor het heffen van de voet, de zogenaamde voetheffers. Doordat de voetheffers verzwakt zijn, kunnen ze de afwikkeling van de voet niet meer controleren. Of de voet kan in zijn geheel niet meer opgetild worden, waardoor de voet over de grond sleept.

De spieren die zorgen voor heffing van de voet zijn:


• Tibialis anterior.
  
• Extensor hallucis longus.
  
• Extensor digitorum longus.
  

Deze spieren worden aangestuurd door dezelfde zenuw, de peroneus. Wanneer ergens in het verloop van de zenuw een beschadiging of afknelling optreedt, dan bestaat de kans dat de spieren niet meer goed werken.

Zenuwen hebben hun oorsprong in het ruggenmerg. De peroneus zenuw ontstaat uit de grote beenzenuw. Deze is samengesteld uit zenuwen die uit de onderste vijf ruggenwervels komen. Deze grote beenzenuw loopt aan de achterzijde van de heup, via de achterzijde van de knie, naar het onderbeen. In het onderbeen splitst de peroneus zenuw in twee kleinere aftakkingen.

Oorzaak en ontstaanswijze

Druk op de peroneus zenuw kan ontstaan door acute trauma's, maar ook een meer geleidelijk begin komt voor. Een trauma kan ontstaan als de zenuw plotseling een grote trekkracht, drukkracht of verschuiving te verwerken krijgt, zoals bij een enkelverzwikking.

Wanneer klachten geleidelijk ontstaan, kan dit bijvoorbeeld komen door aanhoudende druk op de zenuw of door een systeemziekte zoals suikerziekte (diabetes).
De meeste voorkomende oorzaak ligt ter hoogte van het kuitbeenkopje (fibulakopje) aan de buitenzijde van de knie. Hier loopt de zenuw achterlangs. Druk op de zenuw kan hier ontstaan door de spieraanhechting, maar ook door veelvuldig met gekruiste benen zitten of veelvuldig op de knieën zitten. Overigens kan over de gehele lengte van de zenuw een beknelling plaatsvinden.

Een andere veelvoorkomende oorzaak van een klapvoet is de hernia. Een klapvoet ontstaat dan door druk op de zenuw in de wervelkolom.

Klachten en verschijnselen: symptomen

Een zenuwbeknelling verloopt meestal volgens een vast patroon met duidelijke kenmerken van motorische (spier) en sensorische (gevoel) uitval.

Bij een klapvoet zijn de belangrijkste symptomen:

• Onvermogen de voorvoet te heffen.
  
• Geen controle over of verminderde kracht van de spieren in het onderbeen.
  
• Verstoord looppatroon.
  

Dit zijn de symptomen die direct opvallen. Daarnaast zijn er andere symptomen waaruit afgeleid kan worden waar de zenuw beknelling zich bevindt:

• Spierzwakte van de heupspieren.
  
• Spierzwakte van de kniebuigers.
  
• Spierzwakte van de voetheffers.
  
• Spierzwakte van de teenheffers.
  
• Niet op de hakken kunnen lopen.
  

Daarnaast kunnen gevoelsstoornissen aanwezig zijn bij aanraken van de huid. Of het gevoel ontbreekt helemaal op bepaalde plekken van het been:

• Zijkant van het bovenbeen.
  
• Zijkant van het onderbeen.
  
• Bovenop de voet.
  
• Binnenzijde van de voet.
  
• Tussen de eerste en tweede teen.

Diagnose

De diagnose van een klapvoet is meestal, gelet op het veranderd looppatroon en de verminderde kracht van de voetheffers, eenvoudig te stellen. Het is lastiger om de oorzaak van de klapvoet te vinden. Dit door de grote overlap van klachten in het verzorgingsgebied van de zenuw.

Om goed zicht te krijgen op de problematiek, is een vraaggesprek erg belangrijk. Klachten zoals rugklachten, de eventuele oorzaak en het verloop van de klachten zijn van belang voor een juiste diagnose.

Hierna vindt een lichamelijk onderzoek plaats. Dit om duidelijk te krijgen welke spieren verzwakt zijn en waar gevoelsveranderingen optreden. Ook worden de reflexen getest. 
De plaats van de beknelling kan, bij twijfel of ter controle, met een EMG (zenuwgeleidingsonderzoek) onderzocht worden. Bij verdenking van compressie door een botafwijking of vanuit de rug, kan een MRI nodig zijn om dit te bevestigen.

Behandeling en herstel

De behandeling is vaak conservatief, dus zonder operatie. Alleen bij compressie door botafwijkingen of andere structurele beklemmingen, kan een operatie uitkomst bieden.

Vaak begeleidt de fysiotherapeut patiënten met deze klachten, al is het doorgaans niet noodzakelijk veelvuldig bij de fysiotherapeut te komen. Met gerichte oefeningen en regelmatige controle van de spierkracht, kan de voortgang goed worden bijgehouden. Een klapvoet herstelt vaak binnen enkele maanden tot een jaar. Als de fysiotherapeut geen vooruitgang ziet in deze periode, of juist verslechtering, zal verder onderzoek moeten plaatsvinden. Naast fysiotherapie zijn er nog mogelijkheden zoals aangepaste zooltjes of een brace.

De behandeling van een klapvoet vanuit de wervelkolom bestaat voornamelijk uit het behandelen van de wervelkolom.

Advies

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Haveman, J.W. & Blomme, A.M. (2009). Beknelling van de N. peroneus superficialis. Een karakteristiek klachtenpatroon. Ned. Tijdschr. Geneesk. 2009;153:B268; Isala klinieken, afd. Chirurgie, Zwolle.
Krishnamurthy, S. & Ibrahim, M. (2019). Tendon Transfers in Foot Drop. Indian J Plast Surg. 2019 Jan; 52(1): 100–108.
Magee, D.J., Zachazewski, J.E., Quillen, W.S., Manske, R.C. (2016). Pathology and intervention in musculoskeletal rehabilitation. Elsevier, 2nd edition.

Deel dit artikel: