Tarsale coalitie
Vergroeiing van de voetwortelbeentjes / talocalcaneale coalitie

We spreken van een tarsale coalitie wanneer twee voetwortelbeentjes (gedeeltelijk) aan elkaar gegroeid zijn tot één groter botstuk. Een tarsale coalitie kan aangeboren zijn of zich in de loop van de tijd ontwikkelen. Een tarsale coalitie hoeft niet altijd tot problemen te leiden. Wanneer zich wél klachten voordoen, staan pijn en stijfheid in de middenvoet voorop.

Een tarsale coalitie aandoening komt bij ongeveer 1-2% van de mensen voor. Bij de aangeboren variant ontstaan klachten meestal in de puberteit. Klachten die op latere leeftijd ontstaan, zijn eerder het gevolg van reumatoïde artritis of ontstaan na een traumatisch gewrichtsletsel.

Beschrijving van de aandoening

Normaal gesproken bestaat de voetwortel uit zeven afzonderlijke botjes. Bij sommige mensen kunnen twee van deze botjes met elkaar vergroeien, ze vormen dan een 'coalitie'. De verbinding die daarbij ontstaat, kan uit botweefsel, kraakbeen of bindweefsel bestaan. In het geval van botweefsel zal er sprake zijn van een erg stijve verbinding. Bij bindweefsel is de verbinding nog redelijk beweeglijk. Hoe stijver de verbinding, hoe vaker dit tot klachten leidt. Vaak treden ook elders in de voet problemen op omdat andere gewrichten zwaarder belast worden.

Tarsale coalities worden het vaakst gezien tussen de voetbotjes die we talus en calcaneus noemen, en tussen calcaneus en het naviculare bot. Een verbinding kan ook tussen andere voetwortelbeentjes ontstaan.

Oorzaak en ontstaanswijze

Een tarsale coalitie kan aangeboren zijn maar zich ook voordoen als gevolg van een gewrichtsaandoening of een ongeluk. Wanneer het gaat om een aangeboren afwijking, dan komt de aandoening in ongeveer 50% van de gevallen aan beide voeten voor. Het gewricht tussen de voetwortelbeentjes is dan al bij de geboorte niet goed gevormd en ontwikkelt zich tot een tarsale coalitie.

Op welk moment de daadwerkelijke vergroeiing van de botjes plaatsvindt, hangt af van de botjes die erbij betrokken zijn. Niet alle botjes groeien namelijk even snel aan elkaar vast. De meeste aangeboren tarsale coalities zijn veelal voltooid in het midden van de puberteit.

Klachten ontstaan meestal voordat iemand 20 jaar oud is. De botjes zijn dan met elkaar vergroeid en de belasting op de gewrichten wordt vaak groter door sporten. Ook wanneer iemand bijvoorbeeld zijn enkel verzwikt en niet goed herstelt, kan dit te maken hebben met de aanwezigheid van een tarsale coalitie.

Bij een niet-aangeboren tarsale coalitie is er vaak sprake van een aandoening die het gewricht ernstig heeft aangetast. Hierbij valt te denken aan reuma, een breuk of infectie. In zo’n situatie kan de tarsale coalitie op elke leeftijd ontstaan.

Klachten en verschijnselen: symptomen

Mogelijke klachten bij een tarsale coalitie zijn:

• Pijn in de middenvoet.
  
• Stijfheid van de middenvoet (stijve voet of voeten).
  
• Een platvoet die niet te corrigeren is.
  
• Regelmatig verzwikken van de enkel.
  
• Toenemende klachten tijdens of na activiteit.

Diagnose

De juiste diagnose wordt nog wel eens gemist als alleen een vraaggesprek en lichamelijk onderzoek gedaan wordt. Het lichamelijk onderzoek kan wèl stijfheid van bepaalde gewrichten aan het licht brengen. Ook wordt dan nog wel eens een platvoet gezien die niet van stand te veranderen is.

Wanneer de botten volledig met elkaar vergroeid zijn, dan is de tarsale coalitie meestal duidelijk te zien op een röntgenfoto. Een CT-scan of MRI-scan kan het probleem in beeld brengen wanneer de verbinding tussen de beentjes (nog) niet uit botweefsel bestaat.

Behandeling en herstel

Om de klachten als gevolg van een tarsale coalitie te verminderen, worden eerst niet-operatieve middelen ingezet. Het nemen van voldoende rust, het aanmeten van steunzolen, het innemen van pijnstillers en fysiotherapie kan hierbij helpen.

Mocht bovenstaande onvoldoende effect hebben, dan kan een operatie uitgevoerd worden. Tijdens de operatie worden de twee beentjes weer losgemaakt. Het doel hiervan is de beweeglijkheid van de voet te verbeteren en de pijn te verminderen.

Wanneer een gewricht ernstig is aangetast, of over een groot oppervlak is vergroeid, dan wordt het gewricht vaak helemaal vastgezet. Hiervoor kan ook gekozen worden als een eerdere operatie niet geholpen heeft. Het nadeel hiervan is wel dat men na deze ingreep altijd beperkt zal blijven in de beweeglijkheid van de voet. Het activiteitenpatroon zal hierop aanpast moeten worden.

Advies

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Brukner, P. & Khan, K. (2010). Clinical sports medicine. McGraw-Hill: Australia. 3e druk.
Nugteren, K. van & Winkel, D. (2009). Onderzoek en behandeling van de voet. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Verhaar, J.A.N. & Linden, A.J. van der (2005). Orthopedie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Wiendels, D.R., Aarts, N.J.M., Steenmeijer, V.A. & Smeets, H.J. (2009). Herkenning van een tarsale coalitie. Klinische en radiologische aanknopingspunten. Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153:A616.

Deel dit artikel: