Anatomie van de voet

De voet is een complex en ingewikkeld lichaamsdeel met verschillende structuren en functies. Alle structuren in de voet moeten op de juiste manier samenwerken en bewegen om lopen en springen mogelijk te maken. Ook stabiliteit tijdens staan en bewegen is uiterst belangrijk. De voet moet dus stabiel en beweeglijk zijn.

Belangrijke structuren in de voet zijn: botten, spieren, gewrichtskapsels, gewrichtsbanden, zenuwen en bloedvaten. De voet heeft bijelkaar drieëndertig gewrichten die voor de beweeglijkheid zorgen. Om elk gewricht zit een gewrichtskapsel dat voorzien is van gewrichtsbanden.

Botten van de voet

De voet bestaat uit:

• Tenen (phalanges).
• Middenvoet (metatarsus).
• Achtervoet (tarsus).

Tenen
De tenen bestaan uit veertien kleine botstukjes die samen vijf tenen vormen. De botstukjes van de tenen hebben anatomisch gezien grote gelijkenis met de vingerkootjes, ze zijn alleen veel korter. Elke teen bestaat uit drie botstukken. Met uitzondering van de grote teen, deze bestaat uit twee botstukken.

Middenvoet
De middenvoet telt vijf middenvoetsbeentjes (metatarsalia). Om aan te geven om welk middenvoetsbeentje of teen het gaat, wordt gebruik gemaakt van de Romeinse letters I t/m V. Hierbij krijgt de grote teen de I en de kleine teen de V.

Achtervoet
De achtervoet bestaat uit zeven botstukken:

• Talus.
• Calcaneus.
• Os naviculare.
• Os cuboideum.
• Os cuneiforme mediale.
• Os cuneiforme intermedium.
• Os cuneiforme lateralis.

De twee grootste botstukken, het sprongbeen (talus) en het hielbeen (calcaneus), dragen voornamelijk het lichaamsgewicht en zijn het kantelpunt van de enkel. Deze twee botten vormen samen het onderste spronggewricht.

Voetbogen

De voet bestaat uit drie verschillende voetbogen. De botstukken van de voet, de gewrichtsbanden en de spieren zorgen voor de uiteindelijke vorm van deze bogen. Als de gewrichtsbanden gespannen (op rek) staan, is de voet een stijf geheel. Bij ontspanning van de gewrichtsbanden beweegt de voet soepeler wat van belang is bij het opvangen van de schokken.

De voet heeft twee bogen die in de lengterichting van de voet verlopen (zie afbeelding). Hierbij ligt één boog aan de binnenzijde van de voet en de andere aan de buitenzijde. Deze bogen zorgen voor de holling van de voet.

De derde voetboog loopt in dwarse richting van de voet ter hoogte van de middenvoetsbeentjes net voor de tenen.

Functie van de voetbogen
De bogen zijn opgebouwd uit verschillende botten van de voet. Deze botten vormen samen verschillende gewrichten. Het samenspel van deze gewrichten vormt een hechte koppeling voor de bewegingen in de voet. Dit betekent ook dat wanneer een gewricht problemen heeft, een ander gewricht dit kan compenseren. Door meer of juist minder te bewegen.

De bouw van de voet is bepalend voor de vorm van de voetbogen. Gewrichtsbanden en spieren bepalen uiteindelijk hoe de voetbogen functioneren. Veel afwijkingen van de voetbogen kunnen daardoor worden opgevangen, uitgezonderd afwijkingen die komen door problemen in de bouw. De bekendste vormen van afwijkingen van de voetbogen zijn, platvoeten (pes planus) en holvoeten (pes cavus).

Bewegingen van de voet

De voet als geheel beweegt vanuit het enkelgewricht. De enige bewegingen die actief in de voet plaatsvinden, zonder beweging in de enkel, zijn het buigen en strekken van de tenen. Daarnaast vindt veel beweging plaats tussen de middenvoetsbeentjes en de botten van de achtervoet. Deze bewegingen zijn van belang om bewegingen of schokken op te vangen, zoals lopen op oneffen ondergrond. Bij lopen op het strand bijvoorbeeld, vindt beweging plaats tussen de middenvoetsbeentjes om de vorm van de voetbogen optimaal te houden. Het is onmogelijk om middenvoetsbeentje III bewust en actief, apart van middenvoetsbeentje IV te bewegen.

De voet kan door de enkel in drie bewegingsrichtingen bewogen worden. Deze bewegingen komen bijna altijd gecombineerd voor.

Voet buigen en strekken (op de tenen staan en tenen naar je toe halen)

• Plantairflexie (op de tenen staan).
• Dorsaalflexie (tenen naar je toe halen).

Zijwaarts bewegen van de voet

• Abductie (naar buiten draaien van de voet).
• Adductie (naar binnen draaien van de voet).

Kanteling van de voet

• Supinatie (binnen kantelen van de voet).
• Pronatie (buiten kantelen van de voet).

De bekendste combinatie van bewegingen die leidt tot een blessure, treedt op tijdens een enkelverzwikking (inversietrauma). Hierbij vindt tegelijkertijd plantairflexie, adductie en supinatie plaats.

Voetklachten

Voetklachten kunnen onstaan door verkeerde bewegingen, maar ook doordat structuren overbelast raken. Een mooi overzicht van voetklachten die pijn in de voet veroorzaken is te vinden op de pagina pijn aan de voet. Heb je hulp nodig om van je voetklachten af te komen? Maak dan een afspraak met een fysiotherapeut bij jou in de buurt.

Deel dit artikel:

Gerelateerde onderwerpen

Anatomie

• Achillespees
• Anatomie van de botten
• Anatomie van de buikspieren
• Anatomie van de hand
• Anatomie van de pols
• Anatomie van de wervelkolom
• Anatomie van het bovenbeen
• Artrose
• Bekkenbodemspieren
• Bindweefsel
• Centraal zenuwstelsel
• Dermatomen
• Gewricht
• Gewrichtsbanden
• Gewrichtskapsel
• Gewrichtsvloeistof
• Grote teen
• Hamstrings
• Kraakbeen
• Longen
• Monnikskapspier
• Motorische zenuw
• Perifeer zenuwstelsel
• Pezen
• Proprioceptie
• Rotator cuff
• Sensorische zenuw
• SI-gewricht
• Slijmbeurs
• Spieren
• Subscapularis
• Triggerpoints
• Tussenwervelschijf
• Zenuwstelsel

Bekijk hier alle onderwerpen.