Anatomie van de botten

Het lichaam heeft maar liefst 206 botten die samen het skelet of geraamte vormen. Zij geven het lichaam vorm en stevigheid, het zijn aanhechtingsplaatsen voor pezen en ze beschermen de inwendige organen.

Verschillende soorten botten

Botten worden ook wel beenderen genoemd. Deze zijn te verdelen in vier categorieën:

• Lange en korte pijpbeenderen. Pijpbeenderen bestaan uit een middengedeelte (de schacht) en twee bredere uiteinden. Deze uiteinden vormen de kop of de kom van een gewricht. Een voorbeeld van een lang pijpbeen is het scheenbeen. De vingers zijn voorbeelden van korte pijpbeenderen.
• Platte beenderen. Dit zijn platte botten zoals die van het schouderblad of de schedel.
• Sesambeenderen. Deze liggen in een pees zoals de knieschijf.
• Onregelmatige beenderen. Dit zijn botten die heel veel verschillende gewrichtsvlakken of uitsteeksels hebben. Denk aan de ruggenwervels of hand- en voetwortelbeentjes.

Voortdurende opbouw en afbraak van botweefsel

Botten bestaan vooral uit mineralen, eiwitten en water. Een bot is zichzelf steeds aan het afbreken en opnieuw opbouwen. Dit gebeurt met osteoblasten, de botvormende cellen. En osteoclasten, die verouderd of beschadigd bot opruimen.

Op jonge leeftijd bouwt het lichaam meer bot op dan dat het afbreekt. Dat moet ook wel, want bij de geboorte bestaat het grootste gedeelte van de botten nog uit kraakbeen. De botten worden langer en harder tot ze de piekbotmassa hebben bereikt. De botten zijn dan uitgegroeid, hebben de grootste botmassa en zijn op hun sterkst. Dit gebeurt zo rond de leeftijd van 30 jaar. Daarna krijgt de afbraak langzaam maar zeker de overhand. De botten gaan dan in kwaliteit en sterkte achteruit. Een gevolg hiervan is botontkalking. De botten worden brozer en kunnen gemakkelijker breken. Gezonde botten zijn afhankelijk van de volgende factoren:

• Erfelijke aanleg.
• Gezond en gevarieerd voedingspatroon.
• Regelmatige lichaamsbeweging (lees ook over sterkere botten door sport en krachttraining).
• Weinig stress, omdat stress de opname van voedingsstoffen belemmert.
• Voldoende zonlicht voor de aanmaak van vitamine D.

Bot van buiten naar binnen

Van buiten naar binnen is bot in een aantal lagen opgebouwd. De buitenkant is omgeven door een botvlies met heel veel zenuwvezels. Daarom doet het zo’n pijn als je bijvoorbeeld het scheenbeen stoot. Direct daaronder ligt een compacte harde botlaag.
Een bot is niet volledig massief. Binnenin is het bot gevuld met een sponsachtig botweefsel met allerlei gaatjes waardoor het er ‘luchtig’ uitziet, de mergholte. Hier bevindt zich het beenmerg. Er zijn twee soorten beenmerg:

• Rood beenmerg: botten zijn vanaf de geboorte met rood beenmerg gevuld. Rood beenmerg maakt nieuwe rode bloedcellen aan voor het transport van zuurstof, witte bloedcellen voor de afweer en bloedplaatjes om het bloed te laten stollen.
• Geel beenmerg: op latere leeftijd verdwijnt een groot deel van het rode beenmerg en verandert in geel beenmerg. Hierin liggen vooral vetzuren opgeslagen. Op plekken zoals het dijbeen, ruggenwervels, ribben en heupbotten blijft het rode beenmerg nog wel aanwezig.

Bot van boven naar beneden

Ook van boven naar beneden zijn bij een lang pijpbeen verschillende onderdelen te onderscheiden:

• Epifyse: aan het uiteinde ligt de epifyse. Deze zorgt ervoor dat het kraakbeen van het gewricht voldoende voeding krijgt.
• Metafyse: botten groeien vanuit de metafyse die onder de epifyse ligt.
• Diafyse: in de schacht van het bot ligt de diafyse waar de mergholte zorgt voor de vorming van nieuwe bloedcellen.

Deel dit artikel:

Gerelateerde onderwerpen

Anatomie

• Achillespees
• Anatomie van de buikspieren
• Anatomie van de hand
• Anatomie van de pols
• Anatomie van de voet
• Anatomie van de wervelkolom
• Anatomie van het bovenbeen
• Artrose
• Bekkenbodemspieren
• Bindweefsel
• Centraal zenuwstelsel
• Dermatomen
• Gewricht
• Gewrichtsbanden
• Gewrichtskapsel
• Gewrichtsvloeistof
• Grote teen
• Hamstrings
• Kraakbeen
• Longen
• Monnikskapspier
• Motorische zenuw
• Perifeer zenuwstelsel
• Pezen
• Proprioceptie
• Rotator cuff
• Sensorische zenuw
• SI-gewricht
• Slijmbeurs
• Spieren
• Subscapularis
• Triggerpoints
• Tussenwervelschijf
• Zenuwstelsel

Bekijk hier alle onderwerpen.