Tussenwervelschijf
Discus intervertebralis, intervertebral disc

Tussenwervelschijven bevinden zich tussen de wervels van de wervelkolom. Het is een belangrijke structuur van de rug. Vaak wordt de tussenwervelschijf als oorzaak voor rugklachten genoemd. Of denkt men dat deze is verschoven tijdens ‘het door de rug gaan’. Ook zijn veel mensen bang dat tussenwervelschijven snel beschadigd raken. Maar is dit wel zo?

Anatomie van de tussenwervelschijf

Tussen twee wervels van de wervelkolom zit een tussenwervelschijf, 23 in totaal. Hierdoor ontstaat er ruimte tussen de wervels zodat deze ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. Daarnaast zorgt een tussenwervelschijf voor stevigheid en houdt de wervels bij elkaar. Tussen de hoogste nekwervels en de laagste wervels bij het staartbeen zijn geen tussenwervelschijven aanwezig.

De tussenwervelschijf bestaat uit een sterke buitenste ring van bindweefsel, de annulus fibrosus. Deze ring heeft verschillende lagen. De ring ligt om het geleiachtige centrum van de tussenwervelschijf die we nucleus pulposus noemen. Het geleiachtige materiaal bestaat uit losse vezels en eiwitten. De nucleus pulposus helpt de druk te verplaatsen en beschermt de wervels tegen hoge belasting.

De tussenwervelschijf zit met een eindplaat vast aan de wervel. Deze eindplaat bestaat uit bot en kraakbeen en is extreem sterk. Dit maakt het onmogelijk voor de tussenwervelschijf om weg te glijden. In deze eindplaat zitten ook bloedvaten die voedingsstoffen voor de tussenwervelschijf aanvoeren.

Functie van de tussenwervelschijf

De tussenwervelschijf heeft een schokabsorberende functie. De krachten die op de wervelkolom komen, vangen de tussenwervelschijven op en verdelen ze. Door zijn bouw vangt de tussenwervelschijf druk- en trekkracht op.

Een tussenwervelschijf bestaat voornamelijk uit water (80-85%). In dit water zijn veel voedingsstoffen opgelost. De werking van de tussenwervelschijf wordt bepaald door de kwaliteit van deze bestanddelen. Door druk op de tussenwervelschijf worden de voedingsstoffen via de eindplaat uitgewisseld met het bloed in het lichaam. Tijdens hoge druk wordt het water uit de tussenwervelschijf geperst. Wanneer de druk dan van de tussenwervelschijf af gaat, kan deze weer water met voedingsstoffen en bouwstoffen opnemen. Het werkt als een spons. Regelmatig belasten is dus van groot belang. Door nieuwe voedingsstoffen blijft de tussenwervelschijf van goede kwaliteit.

Aandoeningen

Wanneer de geleiachtige substantie de krachten niet meer goed overbrengt, kunnen klachten ontstaan. Voornamelijk bij slenteren en lange tijd in dezelfde houding zitten of staan. Dit geeft voor patiënten een gevoel van stijfheid in de rug. Hierbij is dus sprake van te weinig vocht en voedingsstoffen in de tussenwervelschijf.

Wanneer de tussenwervelschijf teveel vocht vasthoudt, zijn er vooral klachten van ochtendstijfheid bij bukken en sokken aantrekken. Teveel vocht vasthouden ontstaat als de banden om de tussenwervelschijf slap worden. De banden geven dan geen druk meer op de tussenwervelschijf. Door te weinig druk vindt er minder uitwisseling van afval- en voedingsstoffen plaats. Waardoor het water in de tussenwervel blijft. In dit water zitten dan ook niet meer voldoende voedingsstoffen

Een bekende aandoening van de tussenwervelschijf is de hernia. Bij een hernia is er een uitstulping van de zachte kern van de tussenwervelschijf. Dit leidt tot pijnklachten in de rug. De klachten kunnen door druk op een zenuw ook uitstralen naar één of beide benen.

Herstel van de tussenwervelschijf

Het herstelproces wordt bepaald door de aanwezigheid van voldoende voedingsstoffen. Onder ideale omstandigheden treedt herstel automatisch op. Dan moet er wel voldoende aanvoer van voedingsstoffen zijn. Deze aanvoer is optimaal, wanneer de wervelkolom goed beweegt. Een blokkade of instabiliteit van de rug kan dit verstoren.

Veel problemen van de tussenwervelschijven gaan vanzelf over. Wanneer dit niet het geval is, kan een fysiotherapeut helpen.

Het is belangrijk om tijdens het herstel de belasting aan te passen aan de belastbaarheid van de tussenwervelschijf. De hersteltijd van het bindweefsel in de tussenwervelschijf is enkele weken. Het bindweefsel om de tussenwervelschijf heeft drie maanden van herstel nodig. Wanneer de balans tussen belasting en belastbaarheid niet goed is, kan er geen herstel plaats vinden. Dan gaat het lichaam ‘op zoek’ naar aanpassingen. Dit kan spondylose tot gevolg hebben. Spondylose is slijtage van de wervelkolom. Hierbij gaat de wervelkolom verstijven vanuit de wervels. Deze stijfheid vangt de ontstane instabiliteit op. Daarnaast zullen er aanpassingen komen in houding en beweging van de wervelkolom. Het herstel heeft hierdoor nog meer tijd nodig. Het herstel is ook sterk leeftijdsafhankelijk.

Revalidatie bij klachten van de tussenwervelschijf

In de revalidatie wordt altijd bewegingsafhankelijke belasting gegeven. Wat betekent dat de rug getraind moet worden in verschillende bewegingen. Niet alleen recht, maar ook zijwaarts en met rotaties van de rug. Afhankelijk van wat de tussenwervelschijf op dat moment kan hebben. Door beweging vindt er uitwisseling van voedingsstoffen plaats. Het is dus belangrijk dat alle wervels weer goed (gaan) bewegen. Door middel van mobilisaties of manipulaties worden eventuele blokkades opgeheven. Als optimaal herstel niet meer mogelijk is, zal gekozen worden om de juiste compensatie te krijgen. Ook met compensatie is volledig klachtenvrij bewegen mogelijk.

Deel dit artikel:

Gerelateerde onderwerpen

Anatomie

• Achillespees
• Anatomie van de botten
• Anatomie van de buikspieren
• Anatomie van de hand
• Anatomie van de pols
• Anatomie van de voet
• Anatomie van de wervelkolom
• Anatomie van het bovenbeen
• Artrose
• Bekkenbodemspieren
• Bindweefsel
• Centraal zenuwstelsel
• Dermatomen
• Gewricht
• Gewrichtsbanden
• Gewrichtskapsel
• Gewrichtsvloeistof
• Grote teen
• Hamstrings
• Kraakbeen
• Longen
• Monnikskapspier
• Motorische zenuw
• Perifeer zenuwstelsel
• Pezen
• Proprioceptie
• Rotator cuff
• Sensorische zenuw
• SI-gewricht
• Slijmbeurs
• Spieren
• Subscapularis
• Triggerpoints
• Zenuwstelsel

Bekijk hier alle onderwerpen.