Anatomie van de wervelkolom

De wervelkolom is een aaneenschakeling van 33 op elkaar gestapelde botstukken, wervels genaamd. De wervelkolom heeft 24 beweeglijke wervels. Daartussen bevinden zich tussenwervelschijven. Daarnaast zijn er nog 9 wervels die met elkaar zijn vergroeid. Deze laatste wervels worden slechts kort benoemd. Wervels zijn door middel van spieren en banden met elkaar verbonden.

Soorten ruggenwervels

Ruggenwervels worden afgekort met een letter en een getal. Van boven naar beneden worden de wervels steeds groter.

Er zijn 3 soorten beweeglijke ruggenwervels:

• 7 nekwervels of cervicale wervels. Dit zijn C1 t/m C7. Op de 1e nekwervel (atlas) rust de schedel. Daaronder ligt de 2e nekwervel, dit is de draaier (axis). Deze twee wervels hebben een afwijkende vorm. Vanaf de derde nekwervel gaan ze steeds meer lijken op de overige beweeglijke wervels van de wervelkolom.
• 12 borstwervels of thoracale wervels. Dit zijn T1 t/m T12. Aan de borstwervels zitten de ribben vast die de borstkas vormen. Deze ribben beperken de beweeglijkheid van de borstwervelkolom en beschermen inwendige organen als de longen en het hart.
• 5 lendenwervels of lumbale wervels. Dit zijn L1 t/m L5. Deze wervels liggen in de onderrug en zijn het grootst van allemaal. Dat moet ook wel want zij moeten het meeste gewicht dragen.

Dan zijn er nog 9 ruggenwervels die aan elkaar zijn vastgegroeid in de loop van de ontwikkeling van de mens (evolutie). Hier zitten geen tussenwervelschijven meer tussen en zij kunnen ook niet ten opzichte van elkaar bewegen:

• 5 heiligbeenwervels of sacrale wervels. Dit zijn S1 t/m S5. Het heiligbeen verbindt de twee bekkenhelften en de wervelkolom met elkaar. Het heiligbeen is driehoekig van vorm.
• 4 staartwervels of coccygeale wervels. Hier is geen afkorting voor. Meestal zijn er 4 staartwervels aanwezig, maar soms zijn het er ook 3 of 5. De staartwervels zijn een overblijfsel van een staart. Omdat mensen geen staart meer hebben, heeft dit stukje zijn functie verloren.

De bouw van een wervel

Met uitzondering van de bovenste 2 nekwervels, zien de ruggenwervels er min of meer hetzelfde uit. Toch zijn ze allemaal net een klein beetje anders van grootte en vorm.

Een wervel bestaat grofweg uit 2 delen. Het wervellichaam aan de voorkant met daarachter een wervelboog. Het wervellichaam draagt het meeste gewicht en maakt contact met de tussenwervelschijf. Op de wervelboog bevinden zich 2 uitsteeksels naar de zijkant (processus transversus) en 1 (processus spinosus) naar de achterkant. Deze uitsteeksels dienen als aanhechtingspunt voor ribben, spieren en banden.

Twee opeenvolgende wervels raken elkaar op verschillende plekken. Zij vormen dus meerdere gewrichten met elkaar. Bij het wervellichaam is dit door middel van een tussenwervelschijf. De gewrichten op de wervelbogen hebben een oppervlak van kraakbeen en zijn omgeven door een gewrichtskapsel voor de stevigheid.

De tussenwervelschijven

Er zijn in totaal 23 tussenwervelschijven. Deze hebben een schokdempende functie en vergroten de beweeglijkheid van de wervelkolom. De tussenwervelschijven zijn gemaakt van stevige ringen die om elkaar heen liggen en zitten stevig vast aan de wervellichamen. In het midden bevindt zich een zachte kern (nucleus). Bij een hernia puilt deze zachte kern uit en drukt dan tegen de zenuwen.

Het ruggenmerg en de zenuwen

Tussen het wervellichaam en de wervelboog ligt het wervelkanaal. Hier loopt het ruggenmerg doorheen. Het ruggenmerg is het verlengde van de hersenstam en behoort daarmee samen met de hersenen tot het centrale zenuwstelsel. Ter hoogte van de eerste lendenwervel houdt het ruggenmerg op. Vanaf dat punt lopen er steeds langer wordende zenuwen in het wervelkanaal naar beneden. Dit lijkt op een paardenstaart en wordt de cauda equina genoemd.

De zenuwen die het wervelkanaal verlaten, zorgen voor de aansturing van de spieren en dat we prikkels, als aanraking, warm en koud en pijn, kunnen ervaren. Aan beide kanten van de wervelkolom treedt telkens 1 zenuw naar buiten tussen 2 opeenvolgende ruggenwervels.

De spieren van de wervelkolom

De spieren zorgen ervoor dat de wervelkolom kan bewegen. Er zijn hele lange spieren die over de hele lengte van de rug lopen. Maar er zijn ook korte spieren die alleen de nek of onderrug bewegen. Er zijn zelfs spieren die van de ene wervel naar de andere gaan. Deze zijn dus heel kort en geven vooral stevigheid aan de wervelkolom.

De gewrichtskapsels en banden van de wervelkolom

Voor de gewrichtskapsels en banden geldt ongeveer hetzelfde als voor de spieren. Er zijn hele lange, maar ook hele korte banden. Zij zorgen voor de stevigheid van de gewrichten waardoor de wervels mooi op elkaar blijven staan. Zij remmen bewegingen af als deze te groot dreigen te worden.

Bewegingen van de wervelkolom

Doordat de wervelkolom uit zoveel verschillende wervels en gewrichten bestaat, is hij heel beweeglijk. De wervelkolom kan voorover buigen, achterover strekken, zijwaarts buigen en om zijn as draaien. Combinaties van deze bewegingen zijn ook mogelijk.

Stand van de wervelkolom

Van voren gezien is de wervelkolom kaarsrecht. De wervels zijn netjes bovenop elkaar gestapeld. Is dit niet het geval, dan is sprake van een scoliose. Maar van de zijkant ziet hij er heel anders uit en zijn er enkele krommingen zichtbaar. Dat is niet voor niets. Juist door die krommingen is de wervelkolom beweeglijk en in staat om de grote krachten die de wervelkolom dagelijks te verduren krijgt, op te vangen.
Er zijn twee krommingen:

• De lordose. Dit is een bocht naar voren zoals in de nek en onderrug.
• De kyfose. Dit is een bocht die naar achteren uitsteekt, zoals bij de borstwervelkolom het geval is.

Deel dit artikel:

Gerelateerde onderwerpen

Anatomie

• Achillespees
• Anatomie van de botten
• Anatomie van de buikspieren
• Anatomie van de hand
• Anatomie van de pols
• Anatomie van de voet
• Anatomie van het bovenbeen
• Artrose
• Bekkenbodemspieren
• Bindweefsel
• Centraal zenuwstelsel
• Dermatomen
• Gewricht
• Gewrichtsbanden
• Gewrichtskapsel
• Gewrichtsvloeistof
• Grote teen
• Hamstrings
• Kraakbeen
• Longen
• Monnikskapspier
• Motorische zenuw
• Perifeer zenuwstelsel
• Pezen
• Proprioceptie
• Rotator cuff
• Sensorische zenuw
• SI-gewricht
• Slijmbeurs
• Spieren
• Subscapularis
• Triggerpoints
• Tussenwervelschijf
• Zenuwstelsel

Bekijk hier alle onderwerpen.