Myositis ossificans
Botgroei in een spier

Wanneer zich bot vormt in een spier spreken we van myositis ossificans. Meestal is dit het gevolg van een spierkneuzing waarbij een bloeduitstorting verandert in botweefsel. Een grote bloeduitstorting na een spierkneuzing leidt in 10 tot 20% van de gevallen tot myositis ossificans.

Myositis ossificans kan in iedere spier optreden. Maar wordt het vaakst gezien in het dijbeen nadat iemand hierop gevallen is of er - bijvoorbeeld - een trap tegen heeft gehad. De aandoening komt dan ook relatief vaak voor bij mensen die een contactsport beoefenen.

Beschrijving van de aandoening

Myositis ossificans is een aandoening waarbij een spierkneuzing leidt tot lokale vorming van botweefsel in die spier. Na een (zware) kneuzing ontstaat in de spier een bloeduitstorting. Het lichaam reageert hierop door een ontstekingsreactie in de spier (myositis) in gang te zetten. Daarbij kan warmte, roodheid, pijn en zwelling voorkomen. Deze ontstekingsreactie zorgt voor herstel en opruiming van de bloeduitstorting. Meestal gaat dit vrij vlot en zijn klachten binnen enkele weken verdwenen. Maar niet in het geval van myositis ossificans. De bloeduitstorting verkalkt en er wordt een klein stukje bot gevormd. Dit is het proces van ossificatie.

In principe kan de aandoening bij iedereen en op elke leeftijd voorkomen. Maar myositis ossificans wordt het vaakst gezien bij jonge mannen tussen de 20-30 jaar die een contactsport beoefenen.

Oorzaak en ontstaanswijze

Botvorming in de spieren treedt meestal op na een spierkneuzing als gevolg van een contacttrauma. Dit kan gebeuren wanneer iemand, bijvoorbeeld op het voetbalveld, een ‘knietje’ tegen het bovenbeen krijgt. Er bestaat ook een meer zeldzame oorzaak van myositis ossificans. Dit kan namelijk ook optreden bij iemand die zich niet goed kan bewegen. Bijvoorbeeld door een coma of verlamming van een lichaamsdeel.

Meestal herstelt een spierkneuzing relatief snel en zonder problemen. Maar in geval van myositis ossificans, gebeurt er iets bijzonders. De ontstane bloeduitstorting wordt geleidelijk omgezet in botweefsel. Dit proces begint ongeveer een week na de spierkneuzing en is zes tot zeven weken later uitgewerkt. De oorzaak van deze aandoening is niet bekend en de ernst van de klachten kan sterk uiteenlopen, afhankelijk van plaats en grootte van het letsel.

Hoewel de oorzaak onbekend is, zijn er een aantal factoren die het risico op het ontstaan van myositis ossificans vergroten. De kans wordt groter naarmate de kneuzing ernstiger is en de beweeglijkheid van het gewricht, waar de getroffen spier overheen loopt, flink is afgenomen. Ook massage en warmte direct na het letsel kunnen botvorming stimuleren. Waarom sommige mensen deze aandoening wél ontwikkelen en anderen niet, is niet bekend.

Klachten en verschijnselen: symptomen

Klachten die voorkomen bij myositis ossificans zijn:

• Een harde zwelling in de spier.
  
• Toenemende pijn ’s nachts, bij/na het opstaan en tijdens activiteit.
  
• Toenemende bewegingsbeperking.
  
• (Zichtbare) bloeduitstorting.

Diagnose

De behandelend dokter of fysiotherapeut zal vragen naar het probleem. In het geval van myositis ossificans zijn de klachten meestal ontstaan na een spierkneuzing die niet verbetert binnen twee weken. Bij lichamelijk onderzoek is een harde pijnlijke knobbel voelbaar in de spier en is de beweeglijkheid van het gewricht(en) waar de spier overheen loopt verminderd. In een vroeg stadium laat een röntgenfoto nog geen afwijkingen zien, maar na drie tot vier weken wordt de aandoening wel zichtbaar. Een echo laat de aandoening in een wat vroeger stadium zien.

Behandeling en herstel

Wanneer blijkt dat het gaat om myositis ossificans, dan kan maar weinig gedaan worden om het herstel te bevorderen. Het is een aandoening die over het algemeen vanzelf verdwijnt. Het lichaam heeft wel even tijd nodig om het nieuwgevormde, overtollige bot af te breken. Dit proces start ongeveer zes tot acht weken na de spierkneuzing.

Het verloop is langzaam en kan maanden tot een jaar in beslag nemen. De behandeling bestaat dus voornamelijk uit rust en geduld. Het kan zijn dat een klein gedeelte van het botweefsel in de spier achterblijft, dit hoeft niet voor blijvende klachten te zorgen.

Om gewrichten en spieren van het aangedane lichaamsdeel soepel te houden, wordt aangeraden om rustige beweeglijkheidsoefeningen te doen en daarbij binnen de pijngrens te blijven. Massage, rekoefeningen en intensieve activiteiten worden afgeraden.

Advies

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Brukner, P. & Khan, K. (2010). Clinical sports medicine. McGraw-Hill: Australia. 3e druk.
Brukner, P. & Khan, K. (2016). Clinical sports medicine (Nederlandse bewerking). 4th edition. Michel van Troost. PreVision, Eindhoven.
Nugteren, K. van & Winkel, D. (2012). Onderzoek en behandeling van sportblessures. Onderste extremiteit. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Torrance, D. A. & deGraauw, C. (2011). Treatment of post-traumatic myositis ossificans of the anterior thigh with extracorporeal shock wave therapy. J Can Chiropr Assoc 2011; 55(4).
Verhaar, J.A.N. & Linden, A.J. van der (2005). Orthopedie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Deel dit artikel: