Gebroken sleutelbeen
Clavicula fractuur / sleutelbeenbreuk

Een gebroken sleutelbeen is één van de meest voorkomende botbreuken. Het bot vormt de verbinding tussen het schouderblad en het borstbeen. Het sleutelbeen is hierdoor ook de verbinding tussen de arm en de rest van het lichaam.

De Latijnse naam voor sleutelbeen is clavicula en een (bot)breuk wordt ook wel fractuur genoemd. In de medische wereld spreekt men daarom vaak van een clavicula fractuur als men het over een gebroken sleutelbeen heeft.

Beschrijving van de aandoening gebroken sleutelbeen

Het sleutelbeen (clavicula) is een lang en dun botstuk dat door een ongeluk of val eenvoudig kan breken. Onder het sleutelbeen liggen een aantal belangrijke zenuwen en bloedvaten die naar de arm toe lopen. Deze structuren zijn gelukkig maar zelden aangedaan als het sleutelbeen gebroken is.

Een sleutelbeenbreuk (clavicula fractuur) wordt onderverdeeld in 3 types:

Type 1: Laterale clavicula fractuur. De fractuur zit aan de schouderzijde van het sleutelbeen.
Type 2: Mid-shaft clavicula fractuur. De fractuur zit in het midden van het sleutelbeen.
Type 3: Mediale clavicula fractuur. De fractuur zit aan de borstbeenzijde van het sleutelbeen.

Meestal zit de breuk in het midden van het sleutelbeen (mid-shaft fractuur). Omdat de uiteinden van het sleutelbeen met sterke banden vast zitten aan het schouderblad en het borstbeen, breken deze minder snel.

Bij een mid-shaft fractuur ontstaat er meestal een standsverandering van het sleutelbeen. Door de breuk breekt het sleutelbeen in tweeën, waardoor het gedeelte aan de binnenzijde naar boven gaat staan en het gedeelte aan de buitenzijde eronder komt te liggen. Deze verplaatsing wordt veroorzaakt door verschillende spieren die aanhechten op het sleutelbeen en na een fractuur het sleutelbeen naar boven dan wel naar beneden trekken. Hierdoor is een verdikking zichtbaar op de plaats van het sleutelbeen.

Gradaties
Sleutelbeenbreuken kennen verschillende gradaties. Deze zeggen iets over de breuklijn in het sleutelbeen. Zo is sprake van stabiele fracturen wanneer er 1 breuklijn aanwezig is. Dit komt verreweg het vaakst voor. Bij instabiele fracturen zijn er meerdere breuken aanwezig waardoor er eventueel losse botfragmenten kunnen ontstaan.

Oorzaak en ontstaanswijze gebroken sleutelbeen

De oorzaak van een gebroken sleutelbeen is meestal een directe val op de schouder. Ook een val op een uitgestrekte arm kan een gebroken sleutelbeen tot gevolg hebben. Dit komt doordat de impact van de val als het ware via de arm aan het sleutelbeen wordt doorgegeven. Het sleutelbeen is een zwakker bot dan de arm en breekt daardoor eerder.

Sleutelbeenbreuken komen veel voor bij wielrenners en mountainbikers. Doordat ze met hun voeten vast zitten op de pedalen, lopen ze meer risico te vallen, omdat ze hun benen niet altijd op tijd aan de grond krijgen.

Klachten en verschijnselen: symptomen gebroken sleutelbeen

Een breuk van het sleutelbeen geeft direct veel pijnklachten. Door de pijn is het vaak niet mogelijk om de arm te bewegen. Symptomen die horen bij een sleutelbeenbreuk zijn:

• Acute hevige pijn in het schoudergebied.
  
• Onmogelijkheid om de arm te heffen.
  
• Afhangende arm.
  
• Zwelling ter hoogte van de breuk.
  
• Een bult ter hoogte van de breuk in geval van verplaatsing van de twee gedeelten.

Diagnose gebroken sleutelbeen

Een sleutelbeenbreuk is niet moeilijk te diagnosticeren, omdat het sleutelbeen erg oppervlakkig ligt. Hierdoor is een breuk eenvoudig te zien en te voelen. Een röntgenfoto wordt meestal gemaakt om een indicatie te krijgen van de breuk en de stand van het sleutelbeen. Dit geeft inzicht in het herstelproces en kan problemen met onderliggende weefsels zoals zenuwen en bloedvaten uitsluiten.

Behandeling en herstel gebroken sleutelbeen

Een gebroken sleutelbeen geneest in de meeste gevallen prima zonder operatie. De conservatieve behandeling bestaat meestal uit pijnstillers, rust en fysiotherapie. Door een mitella te dragen krijgen de arm en schouder voldoende rust.

Door een standsafwijking van het sleutelbeen kan de schouderfunctie veranderen. Door de arm in een mitella te dragen wordt de schouder namelijk vaak extra naar voren gebracht. Dit komt op de langere termijn de schouderfunctie niet ten goede. Daarnaast kan langdurig gebruik van de mitella zorgen voor een vastzittende schouder. Dit zijn vervelende complicaties op de lange termijn die eenvoudig door een fysiotherapeut zijn te voorkomen doormiddel van het los houden van de schouder, oefentherapie en houdingsadvies.

Als na een röntgenfoto blijkt dat de breuk een te grote verplaatsing van het sleutelbeen geeft of dat het om een onstabiele fractuur gaat, dan wordt een operatie overwogen.

Advies

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Bahr, R. (2012). The IOC Manual of sports injuries. International Olympic committee, Wiley Blackwell.
Wilk, K.E., Reinold, M.M. & Andrews, J.R. (2009). The atlete's shoulder. Philadelphia: Churchill livingstone. Elsevier.

Deel dit artikel: