Duimbasis artrose
CMC-1 artrose / duimbasisslijtage

Bij duimbasis artrose is er een probleem met het gewricht van de duim dat dicht tegen de pols aan ligt. Het gewricht is bekleed met een dun laagje kraakbeen. Bij duimbasis artrose gaat het kraakbeen in kwaliteit en dikte achteruit. Hierdoor kunnen dagelijkse handelingen pijnlijk en lastiger uitvoerbaar worden.

Vroeger werd duimbasis artrose ook wel een 'huisvrouwenduim' genoemd. De reden hiervoor was dat de aandoening vaker voorkwam bij vrouwen die huishoudelijk werk deden met veel knijpen en wringen. Dit betekent niet dat andere mensen geen last van kunnen krijgen van duimbasis artrose.

Beschrijving van de aandoening

Bij duimbasis artrose gaat het om het CMC-1 gewricht van de hand. Dit gewricht bevindt zich tussen één van de handwortelbeentjes (het os trapezium) en het eerste middenhandsbeentje (het os metacarpale I). Dit is een zogenaamd zadelgewricht. Deze unieke vorm zorgt er voor dat de duim veel beweeglijker is dan de andere vingers.

De botuiteinden in het gewricht zijn bekleed met een glad laagje kraakbeen. Dat zorgt er normaal gesproken voor dat de botten soepel over elkaar kunnen bewegen. Bij duimbasis artrose verdwijnt dit laagje kraakbeen op den duur. Dit kan leiden tot klachten als pijn en stijfheid.

Deze veelvoorkomende vorm van artrose van de hand komt vaker voor bij vrouwen. Het risico op het ontwikkelen van duimbasis artrose neemt toe naarmate de leeftijd stijgt.

Oorzaak en ontstaanswijze

Het feit dat de duim dagelijks veelvuldig en relatief zwaar belast wordt, zorgt ervoor dat deze gevoelig is voor artrose. Vanwege de grote beweeglijkheid is het gewricht ook instabieler. Voor de stabiliteit is het gewricht afhankelijk van het gewrichtskapsel en de gewrichtsbanden. Wanneer deze structuren van nature, door letsel of overbelasting zwakker zijn ontstaan er problemen.

Doordat het kapsel en de banden hun werk niet goed meer kunnen doen, wordt de belasting op het kraakbeen groter. Dit kan leiden tot artrose of (gedeeltelijke) ontwrichting. Dit soort klachten ontstaan meestal bij mensen boven de 40 jaar en worden vaker gezien bij vrouwen na de overgang of mensen met reumatoïde artritis.

Klachten en verschijnselen: symptomen

Klachten die voorkomen bij duimbasis artrose zijn:

• (Zeurende) pijn aan de basis van de duim.
  
• Lokale zwelling.
  
• Krachtvermindering.
  
• Bewegingsbeperking en stijfheid.
  
• Krakende of knarsende geluiden (crepitaties).
  
• Moeite met knijpen, schrijven, wringen, potten opendraaien, sleutel omdraaien etc.
  
• In ernstigere gevallen kan het gewricht vervormen en de duim scheef gaan staan.

Diagnose

Een arts of (hand)fysiotherapeut zal vragen naar het ontstaan en de gevolgen van de klachten. Daarna volgt een lichamelijk onderzoek waarbij gekeken wordt naar het uiterlijk en de beweeglijkheid van de duim.

De grind test is een speciale test voor het basisgewricht van de duim waarmee pijn en crepitaties worden beoordeeld. Daarnaast kunnen nog enkele functionele tests uitgevoerd worden om de kracht en functionaliteit van de duim te beoordelen. Een eventuele röntgenfoto bevestigt de diagnose duimbasis artrose en laat ook de ernst van de artrose zien.

Behandeling en herstel

In eerste instantie zal bij duimbasis artrose het advies zijn om de duim minder zwaar te belasten. Dit kan worden ondersteund met medicijnen en het doen van oefeningen. Dit laatste gebeurt vaak onder begeleiding van een (hand)fysiotherapeut.

Om het duimgewricht goed te ontzien, kan gekozen worden voor een spalk. Deze stabiliseert het gewricht tijdens het zetten van kracht met de duim. Wanneer ook dit laatste onvoldoende verbetering geeft, kan een verwijzing naar een handchirurg zinvol zijn. Die kan een injectie of operatie voorstellen.

Operatie
Een operatie bij duimbasis artrose kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door verwijdering van het os trapezium of vastzetten van het basisgewricht van de duim. De gebruikte operatiemethode is afhankelijk van persoonlijke omstandigheden, de ernst van de artrose en de mate waarin de duim na de operatie weer belast wordt.

Advies

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Greving, J., Kok-Pigge, A., Kuijpers, T., Krastman, P., Peters-Veluthamaningal, C., de Vries, A., Wolters, R. (2021). NHG-Standaard. Hand- en polsklachten. Nederlands Huisartsen Genootschap. Versie 3.0, februari 2021.

Deel dit artikel: