Lumbaal facetsyndroom
Pijn aan de facetgewrichten van de onderrug
Er zijn veel structuren die pijn in de onderrug kunnen veroorzaken. De facetgewrichten worden steeds vaker aangewezen als belangrijke oorzaak van pijn in de onderrug. De pijn kan zich op verschillende manieren uiten, maar zit meestal aan één zijde met uitstraling naar het bovenbeen.
Het lumbaal facetsyndroom is een verzamelnaam voor klachten aan de facetgewrichten.
OEFENPROGRAMMA
Lumbaal facetsyndroom
Start nu met het online oefenprogramma dat speciaal is samengesteld voor deze klachten door onze fysiotherapeuten. Naar het oefenprogramma »
Beschrijving van de aandoening
De wervels van de rug zijn opgestapelde botstructuren die samen de wervelkolom vormen. De ruggenwervels worden aan de achterzijde met elkaar verbonden door twee facetgewrichten. Aan de voorzijde worden de wervels verbonden d.m.v. tussenwervelschijven.
De facetgewrichten en de tussenwervelschijven zorgen ervoor dat de wervels ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. Ze dragen daarnaast bij aan de algehele stabiliteit van de rug.
Facetgewrichten en tussenwervelschijven zijn gewicht-dragende structuren. Voornamelijk bij strekking van de rug komen er veel krachten op het facetgewricht te staan.
Door slijtageklachten, waardoor de tussenwervelschijven wat dunner worden, komen er meer krachten op de facetgewrichten te staan. Hierdoor kunnen de facetgewrichten geïrriteerd raken en gaan ontsteken wat pijn kan veroorzaken.
Naar schatting is bij 15-52% van de patiënten met chronische lage rugklachten sprake van een probleem met de facetgewrichten. Echter worden de facetgewrichten in slechts 4% van de gevallen als enige oorzaak van de klachten aangewezen. Problemen met de facetgewrichten worden dus meestal samen gezien met stoornissen van andere structuren zoals tussenwervelschijven en spieren.
Oorzaak en ontstaanswijze
Het lumbaal facetsyndroom valt onder de degeneratieve rugklachten. Dat wil zeggen dat degeneratie de belangrijkste oorzaak is. Met degeneratie wordt bedoeld dat de kwaliteit van weefsel afneemt. Dit kan komen door het natuurlijk verouderingsproces, maar ook door overbelasting of een veranderde stand van de wervelkolom.
Door overbelasting of een veranderde stand van de wervelkolom (zoals een scoliose), kan de belasting op bepaalde facetgewrichten te groot worden wat tot klachten kan leiden.
Weefsel dat overbelast is heeft een verminderde kwaliteit. Overbelasting hoeft niet altijd het gevolg te zijn van zware arbeid. Als de rug altijd op dezelfde manier belast wordt door bijvoorbeeld lang zitten, dan is de belasting op bepaalde punten voortdurend te groot, waardoor overbelasting kan ontstaan. Dit is ook het geval bij eenzijdig bewegen of verkeerd gebruik van de onderrug en buikspieren.
Klachten aan de facetgewrichten kunnen ook ontstaan door een trauma. Denk hierbij aan een val achterover of een verkeersongeluk.
Klachten en verschijnselen: symptomen
Klachten die afkomstig zijn vanuit de facetgewrichten kunnen verschillende kenmerken hebben:
- Pijn aan één zijde van de onderrug (unilateraal), soms aan twee zijden (bilateraal).
- Pijn bij het strekken van de rug (hol maken).
- Pijn bij het strekken en draaien (over de schouder kijken).
- De pijn kan uitstralen naar de lies, voor-, zij- of achterkant van het bovenbeen.
- Drukpijn in de lage rug.
- De pijn neemt vaak af bij voorover buigen.
- Verhoogde spierspanning ter hoogte van de facetgewrichten. Bij unilaterale symptomen dus maar éénzijdig.
- Hardlopen en zwemmen kunnen de pijn provoceren.
Het uitstralingsgebied geeft informatie over de locatie van de facetproblematiek:
- Uitstraling naar de flank en de zijkant van het bovenbeen kan duiden op facetproblemen hoog in de lage rug.
- Uitstraling naar de achterzijde van het been duidt meer op facetproblemen laag in de onderrug.
Bij facetproblemen is er zelden uitstraling lager dan de knie. In dat geval denken we eerder aan problemen van een tussenwervelschijf, zoals bij een hernia.
Diagnose
De diagnose van facetpijn is niet eenduidig te stellen, voornamelijk omdat er vaak een combinatie van oorzaken aanwezig is bij chronische rugklachten. Om de diagnose te kunnen stellen wordt gebruik gemaakt van de symptomenlijst en de bevindingen van het lichamelijk onderzoek.
Voornamelijk spelen pijnprovocatie en het uitstralingsgebied een grote rol in het stellen van de diagnose. Bij het lichamelijk onderzoek wordt gekeken of de pijn vanuit de facetgewrichten te provoceren is.
Eventueel kan er een pijnblokkade gezet worden onder begeleiding van röntgen. Hierbij wordt de pijnwaarneming van bepaalde facetgewrichten tijdelijk uitgeschakeld. Als dit verlichting geeft, dan zijn de facetgewrichten erbij betrokken.
Behandeling en herstel
De fysiotherapeutische behandeling bestaat uit oefentherapie en het toepassen van mobilisatie technieken. Pijnbestrijding wordt verzorgd door middel van medicatie. Eventueel kunnen spierverslappers worden voorgeschreven om de spierspanning te verminderen.
Zoals eerder besproken valt facetpijn onder de degeneratieve aandoeningen. Voor een optimale behandeling is het daarom belangrijk dat er gekeken wordt waardoor de degeneratie zou kunnen zijn ontstaan. Als dit komt door een eenzijdige houding en eenzijdig bewegen, dan wordt de behandeling hierop ingesteld.
Als het natuurlijk verouderingsproces een belangrijke rol speelt, wordt gekeken op welke manier de facetgewrichten zo veel mogelijk ontzien kunnen worden. Dit kan door de beweeglijkheid van de gewrichten te waarborgen en door de belastbaarheid te vergroten door middel van oefentherapie.
Advies
Oefeningen
Op de juiste manier in beweging blijven en oefeningen doen is belangrijk bij deze klachten. Daarom vind je hier het oefenprogramma met oefeningen voor het lumbaal facetsyndroom.
U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.
Referenties
Hestbaek, L., Kongsted, A., Jensen, T.S. & Leboeuf-Yde, C. (2009). The clinical aspects of the acute facet syndrome: results from a structured discussion among European chiropractors. Chiropr Osteopat. 2009; 17: 2.
Kleef, M. van, Vanelderen, P., Cohen, S.P., Lataster, A., Zundert, J. van & Mekhail, N. (2010). Pain originating from the lumbar facet joints. Pain Pract. 2010 Sep-Oct;10(5):459-69.
Magee, D.J. (2014). Orthopedic physical assessment. Elsevier saunders: St. Louis.
Meeusen, R. (2001). Rug- en Nekletsels deel 1: Epidemiologie, anatomie, onderzoek en letsels. Cluwer, Diegem. p 122- 124.