Lumbaal facetsyndroom
Pijn aan de facetgewrichten van de onderrug

Er zijn veel structuren die pijn in de onderrug kunnen veroorzaken. De facetgewrichten worden steeds vaker aangewezen als belangrijke oorzaak van pijn in de onderrug. De pijn kan zich op verschillende manieren uiten, maar zit meestal aan één zijde met uitstraling naar het bovenbeen.

Het lumbaal facetsyndroom is een verzamelnaam voor klachten aan de facetgewrichten.

Beschrijving van de aandoening

De wervels van de rug zijn opgestapelde botstukken die samen de wervelkolom vormen. De ruggenwervels zijn aan de achterzijde met elkaar verbonden door twee facetgewrichten. Aan de voorzijde zijn de wervels verbonden d.m.v. tussenwervelschijven.

De facetgewrichten en de tussenwervelschijven zorgen ervoor dat de wervels ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. Ze dragen daarnaast bij aan de stabiliteit van de rug.

Facetgewrichten en tussenwervelschijven zijn gewicht-dragende structuren. Vooral bij strekking van de rug komen er veel krachten op de facetgewrichten te staan.

Wanneer de tussenwervelschijven wat dunner worden, moeten de facetgewrichten meer krachten opvangen. Als de facetgewrichten hierdoor geïrriteerd raken en gaan ontsteken, dan veroorzaakt dit pijn.

Naar schatting is bij 15-52% van de patiënten met chronische lage rugklachten sprake van een probleem met de facetgewrichten. Maar in slechts 4% van de gevallen zijn de facetgewrichten als enige oorzaak van de klachten aan te wijzen. Problemen met de facetgewrichten komen dus meestal samen met stoornissen van andere structuren zoals tussenwervelschijven of spieren voor.

Oorzaak en ontstaanswijze

Het lumbaal facetsyndroom valt onder de degeneratieve rugklachten. Bij degeneratie neemt de kwaliteit van weefsel af. Dit kan komen door het natuurlijk verouderingsproces, maar ook door overbelasting of een veranderde stand (zoals een scoliose) van de wervelkolom.

Overbelasting hoeft niet altijd het gevolg te zijn van zware arbeid. Als de rug altijd op dezelfde manier belast wordt door bijvoorbeeld lang zitten, dan is de belasting op bepaalde punten voortdurend te groot. Dit is ook het geval bij eenzijdig bewegen of verkeerd gebruik van de onderrug en buikspieren.

Klachten aan de facetgewrichten kunnen ook ontstaan door een trauma. Denk hierbij aan een val achterover of een verkeersongeluk.

Klachten en verschijnselen: symptomen

Klachten die die voorkomen bij het lumbaal facetsyndroom zijn:

• Pijn aan één en soms aan twee zijde(n) van de onderrug
  
• Pijn bij het strekken van de rug (hol maken).
  
• Pijn bij het strekken en draaien (over de schouder kijken).
  
• De pijn kan uitstralen naar de lies, voor-, zij- of achterkant van het bovenbeen.
  
• Drukpijn in de lage rug.
  
• De pijn neemt vaak af bij voorover buigen.
  
• Verhoogde spierspanning ter hoogte van de facetgewrichten.
  
• Hardlopen en zwemmen kunnen de pijn opwekken.
  

Het uitstralingsgebied geeft informatie over de locatie van de facetproblematiek:

• Uitstraling naar de flank en de zijkant van het bovenbeen kan duiden op facetproblemen hoog in de lage rug.
  
• Uitstraling naar de achterzijde van het been duidt meer op facetproblemen laag in de onderrug.
  

Bij facetproblemen is er zelden uitstraling lager dan de knie. Als dat wel het geval is, dan is eerder sprake van problemen aan een tussenwervelschijf, zoals bij een hernia.

Diagnose

De diagnose van facetpijn is niet eenvoudig te stellen. Dit komt vooral omdat er vaak een combinatie van oorzaken aanwezig is bij chronische rugklachten. Om de diagnose te stellen wordt kijkt de fysiotherapeut of arts naar de symptomen en de bevindingen uit het lichamelijk onderzoek.

Voornamelijk pijnprovocatie en het uitstralingsgebied spelen een grote rol in het stellen van de diagnose. Bij het lichamelijk onderzoek wordt gekeken of de pijn vanuit de facetgewrichten is op te wekken.

In sommige gevallen wordt er een pijnblokkade onder begeleiding van röntgen gezet. Is de pijn hierna verdwenen of verminderd, dan zijn de facetgewrichten dus bij de klachten betrokken.

Behandeling en herstel

De fysiotherapeutische behandeling bestaat uit oefentherapie en mobiliserende technieken. Mogelijk schrijft de dokter medicatie voor om de pijn te verlichten of de spierspanning te verminderen.

Zoals eerder besproken valt facetpijn onder de degeneratieve aandoeningen. Voor een optimale behandeling is het daarom belangrijk om te kijken naar de oorzaak van de degeneratieve veranderingen. Komt dit door een eenzijdige houding en eenzijdig bewegen, dan wordt hier in de behandeling aandacht aan geschonken.

Speelt het natuurlijk verouderingsproces een belangrijke rol speelt, dan wordt een manier gezocht om de facetgewrichten zo veel mogelijk te ontzien. Dit kan door het optimaliseren van de beweeglijkheid van de gewrichten en het vergroten van de belastbaarheid door middel van oefentherapie.

Advies

Oefeningen

Op de juiste manier in beweging blijven en oefeningen doen is belangrijk bij deze klachten. Daarom vind je hier het oefenprogramma met oefeningen voor het lumbaal facetsyndroom.

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Hestbaek, L., Kongsted, A., Jensen, T.S. & Leboeuf-Yde, C. (2009). The clinical aspects of the acute facet syndrome: results from a structured discussion among European chiropractors. Chiropr Osteopat. 2009; 17: 2.
Kleef, M. van, Vanelderen, P., Cohen, S.P., Lataster, A., Zundert, J. van & Mekhail, N. (2010). Pain originating from the lumbar facet joints. Pain Pract. 2010 Sep-Oct;10(5):459-69.
Magee, D.J. (2014). Orthopedic physical assessment. Elsevier saunders: St. Louis.
Meeusen, R. (2001). Rug- en Nekletsels deel 1: Epidemiologie, anatomie, onderzoek en letsels. Cluwer, Diegem. p 122- 124.

Deel dit artikel: