Scoliose
Zijwaartse kromming van de wervelkolom

Een scoliose is een aandoening waarbij de wervelkolom één of twee zijwaartse kromming(en) vertoont. Bovendien draait de wervelkolom vaak ook nog eens om zijn lengteas waardoor de borstkas vervormt.

Ongeveer 3% van de mensen hebben een scoliose, voor het grootste deel zijn dit vrouwen. De ernst van de aandoening en de klachten die ermee gepaard gaan, kunnen per persoon sterk verschillen.

Beschrijving van de aandoening

Een normale wervelkolom is recht, gezien vanaf de voor- of achterkant. De afzonderlijke ruggenwervels liggen dan mooi in één lijn boven elkaar. Bij mensen met een scoliose is dit niet het geval. De wervelkolom is vervormd door zijdelingse krommingen en verdraaiingen.

Wanneer de wervelkolom een bocht naar één kant maakt, dan staat men scheef. Dit wordt vaak gecompenseerd doordat op een andere plaats de wervelkolom de andere kant op buigt. Men staat dan weer ‘recht’. Als de borstwervels gaan draaien, draaien de ribben mee en kan een bochel (gibbus) ontstaan. Een gevolg hiervan kan zijn dat organen in de borstkas in de verdrukking komen.

Een belangrijke klacht die bij een scoliose optreedt, is uiteraard rugpijn. Maar, dit staat in het begin vaak niet op de voorgrond. Schaamte of onzekerheid over het uiterlijk is bij kinderen in de puberleeftijd een groot probleem. Daarnaast kan de ademhaling problemen geven doordat de longen, door de vervorming van de borstkas, minder ruimte hebben.

Oorzaak en ontstaanswijze

Voor het ontstaan van een scoliose wordt onderscheid gemaakt in vier verschillende vormen. Dit zijn de scolioses waarvaan de oorzaak onbekend is (1), de aangeboren variant (2), de scoliose als gevolg van een spier- of zenuwaandoening (3) of door veroudering (4). Dit worden ook wel de structurele scolioses genoemd. Tot slot is er de niet-structurele scoliose. Deze kan ontstaan wanneer men probeert te compenseren voor een beenlengteverschil of slechte houding.

Oorzaak onbekend
In de meeste gevallen gaat het om een scoliose waarvan de oorzaak (nog) niet bekend is. Waarschijnlijk spelen genetische factoren hierbij een rol. De wervelkolom is in eerste instantie normaal gevormd, maar in de groei gaat er toch wat mis en raakt vervormd.

Aangeboren
Een scoliose kan ook al bij de geboorte aanwezig zijn, maar wordt vaak pas ontdekt wanneer het kind ongeveer 10 tot 18 jaar oud is. Bij de aangeboren variant is vaak sprake van een verkeerde aanleg van de ruggenwervels. Zo kunnen er halve wervels zijn of wervels die aan één kant met elkaar zijn vergroeid. Naarmate het kind doorgroeit, worden de afwijkingen vaak groter.

Spier- of zenuwaandoening
Wanneer een spier- of zenuwaandoening de oorzaak is van de scoliose, komt dat doordat sommige spieren te hard aan de wervelkolom trekken. Of juist te weinig activiteit vertonen. De wervelkolom trekt hierdoor scheef.

Veroudering
Wanneer iemands wervelkolom pas op latere leeftijd vervormt, dan is dit meestal het gevolg van veroudering. Denk hierbij aan botontkalking (osteoporose) of een afplatting van een tussenwervelschijf die de wervelkolom ongelijkmatig laat inzakken.

Klachten en verschijnselen: symptomen

Klachten die gepaard gaan met een scoliose kunnen erg wisselend zijn. Zij hangen samen met de ernst en uitgebreidheid van de vervorming. Mogelijke symptomen zijn:

• Pijn in de rug.
  
• Verminderde beweeglijkheid van de wervelkolom.
  
• Scheefstand van de wervelkolom.
  
• Lager hangende schouder aan één kant.
  
• Een ‘bochel’ ter hoogte van de borstwervelkolom.
  
• Ademhalingsproblemen.
  
• Vermoeidheid.

Diagnose

Vaak zijn het de ouders die als eerste opmerken dat de rug van hun kind niet mooi recht is. Een arts of (kinder)fysiotherapeut zal tijdens een bezoek vragen naar de klachten en een lichamelijk onderzoek doen.

De behandelaar zal de wervelkolom beoordelen op eventueel aanwezige krommingen. Een manier om dit beter in beeld te brengen, is de patiënt te vragen voorover te buigen. Een eventuele bochel is hierdoor beter zichtbaar. Hierna wordt meestal een röntgenfoto gemaakt en met de meetmethode van Cobb gekeken hoe groot de kromming is. Een MRI kan het driedimensionale karakter van de aandoening in beeld brengen. Met deze aanvullende onderzoeken kan ook een uitspraak gedaan worden over de oorzaak van de scoliose.

Behandeling en herstel

Over het algemeen geldt, hoe eerder de aandoening wordt ontdekt, hoe groter de kans op een goed behandelresultaat. Er kan gekozen worden tussen een conservatieve en een operatieve aanpak.

Bij de conservatieve aanpak, wordt de (mogelijke) verergering van de scoliose goed in de gaten gehouden. In deze periode kan er samen met een (kinder)fysiotherapeut geoefend worden om de houding te verbeteren. Ook kan een brace of korset voorkomen dat de klachten verergeren. Wanneer de scoliose het gevolg is van een beenlengteverschil, dan wordt dit gecorrigeerd met een op maat gemaakte inlegzool.

Helaas helpt een conservatieve aanpak niet altijd en is soms een operatie nodig om de klachten te verhelpen of verminderen. Een orthopedisch chirurg corrigeert hierbij, zoveel als mogelijk, de stand van de wervelkolom met schroeven en staven. Dit is een zware operatie die altijd gevolgd wordt door een intensief revalidatietraject bij de fysiotherapeut.

Advies

Oefeningen

Bekijk hier het oefenprogramma met oefeningen voor een scoliose.

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Magee, D.J. (2014). Orthopedic physical assessment. Elsevier saunders: St. Louis.
Verhaar, J.A.N. & Linden, A.J. van der (2005). Orthopedie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Deel dit artikel: