Posterieur enkel impingement
Inklemming aan de achterzijde van het enkelgewricht

Bij een posterieur enkel impingement is er sprake van pijn aan de achterzijde van de enkel. De pijn ontstaat doordat er structuren ingeklemd raken. Inklemming van deze structuren vind plaats wanneer de voet naar beneden beweegt.

Een posterieur enkel impingement is moeilijk op te sporen. De klachten vaak al langere tijd aanwezig voordat duidelijk is waar die vandaan komen.

Andere benamingen voor deze aandoening zijn: posterieur enkel impingement syndroom, talare compressie syndroom, os trigonum syndroom, notenkrakersyndroom en posterieure blokkade van de enkel.

Beschrijving van de aandoening

Bij een impingement aan de achterzijde van het enkelgewricht raken structuren ingeklemd tijdens bewegen. Dit kunnen zowel weke delen (bijvoorbeeld kapsels, banden en pezen) als een botuitsteeksel (osteofyt) of een loszittend botstukje zijn.

Deze inklemming vindt plaats tussen de achterzijde van het scheenbeen (tibia) en het achterste gedeelte van het hielbeen (calcaneus). Tussen deze botstructuren kunnen verschillende structuren inklemmen:

• Het sprongbeen (talus).
  
• Gewrichtskapsel en/of -banden.
  
• De pees van een spier (met name van de m. flexor hallucis longus).
  
• Een os trigonum. Dit is een anatomische afwijking die voorkomt bij 2% van de mensen. Er is dan een extra botstukje aanwezig aan de achterkant van het sprongbeen. Een os trigonum is relatief vaak de oorzaak van een posterieur impingement gevonden.
  

Net als bij anterieur enkel impingement wordt er onderscheid gemaakt tussen inklemming van botstructuren (benig impingement) en inklemming van weke delen. Vaak is er een combinatie van beiden aanwezig.

Oorzaak en ontstaanswijze

Een posterieur enkel impingement kan acuut ontstaan, door bijvoorbeeld een geforceerde beweging van de enkel waarbij de voet naar beneden beweegt. Soms ontstaat hierbij een breuk.

De klachten kunnen ook veroorzaakt worden door overbelasting. Wanneer er herhaaldelijk sprake is van lichte inklemming, dan kan dit elke keer een klein beetje schade aanrichten. Dit zijn microtraumata. Uiteindelijk leidt dit tot klachten.

Een posterieur impingement door overbelasting komt vooral voor bij sporten waarbij de voet veelvuldig naar beneden beweegt. Denk hierbij aan balletdansers, voetballers en hardlopers. Door de gestrekte stand van de voet treedt er compressie op van de structuren tussen het hielbeen en het scheenbeen.

Ook chronische instabiliteit van de enkel kan een inklemming veroorzaken. Dit betekent dat de enkel niet meer in staat is zichzelf stabiel te houden met de hulp van omringende spieren en banden. Het gewricht mist daardoo sturing. Chronische instabiliteit komt vaak voor na (herhaaldelijke) enkelverzwikkingen.

Bij mensen met een os trigonum is dit al vanaf de geboorte aanwezig. Het formaat van dit botstukje kan variëren. Als het os trigonum wat groter is, dan kan het inklemmen zonder dat er sprake is van andere oorzaken zoals instabiliteit, overbelasting, een ongeluk of enkelverstuiking.

Klachten en verschijnselen: symptomen

De pijn zit voornamelijk aan de achterzijde van de enkel en soms ook binnenin de enkel. Bij inklemming van botstructuren wordt de pijn meestal aan de achterzijde en buitenzijde aangegeven. Andere klachten die voorkomen bij een posterieur enkel impingement zijn:

• Pijn aan de achterzijde van de enkel.
  
• De pijn is vaak al langdurig (enkele maanden) aanwezig.
  
• Het volledig naar beneden bewegen van de voet is pijnlijk.
  
• Soms is er lokale zwelling aanwezig.
  
• Er kan pijn optreden bij het springen, omdat de voet hierbij volledig uitgestrekt wordt.
  

De beweeglijkheid van de enkel is in veel gevallen normaal.

Diagnose

Er zijn meerdere aandoeningen die pijn aan de achterzijde van de enkel veroorzaken. Daarom is het soms lastig om de juiste diagnose te stellen. Hierdoor lopen veel patiënten vaak al maanden rond met deze klachten.

Er zijn weinig goede tests waarmee het posterieur enkel impingement gemakkelijk te diagnosticeren valt. De diagnose wordt daarom gesteld aan de hand van het verhaal van de patiënt, (druk)pijn provocatie op specifieke punten en pijn tijdens geforceerde enkelbewegingen.

Vaak wordt gebruik gemaakt van beeldvormend onderzoek zoals een röntgenfoto's. Op deze manier is het gemakkelijker vast te stellen om wat voor soort impingement het gaat.

Behandeling en herstel

Bij een verdenking van een posterieur impingement van de enkel wordt er gekeken naar de oorzaak van de klachten. Als deze zijn ontstaan door instabiliteit van het enkelgewricht of overbelasting dan is conservatieve therapie doormiddel van fysiotherapie de juiste behandeling. De behandeling zal dan bestaan uit het mobiliseren van het gewricht, oefentherapie en voornamelijk rust en aanpassing van de sportactiviteit. Dit voornamelijk ter voorkoming van verkeerde bewegingen en/of overstrekking van de enkel.

Bij een weke delen impingement zijn de resultaten van een conservatieve behandeling over het algemeen beter dan bij een benig impingement. Bij een benig impingement kan operatief ingrijpen overwogen worden. Veelal zal eerst gekeken worden of de provocerende bewegingen vermeden kunnen worden. Dit geeft vaak al klachtenvermindering waardoor een operatie niet nodig is.

Bij (top)sporters die de pijnlijke bewegingen niet kunnen vermijden wordt wel vaak voor een operatie gekozen. Ook zal er een operatie plaatsvinden als er een los botstukje in deze regio zit.

Advies

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Amerongen, I.A. van & Cingel, R.E.H. van (2015). Het posterieur enkel impingement syndroom. Een beschrijvende review. Sport & Geneeskunde. Juli-2015-2.

Deel dit artikel: