Boutonnière deformiteit
Knoopsgat deformiteit / afwijkende stand van de vinger

Een boutonnière deformiteit kenmerkt zich door een typische afwijkende stand van de vinger. De afwijkende stand ontstaat als gevolg van een beschadiging aan de pees die de vinger strekt. We noemen deze pees de 'strekpees'.

Ter hoogte van de vinger bestaat de strekpees uit drie zogenoemde slippen. Er is één centrale slip en er zijn twee zijslippen. De centrale slip is in staat het middelste vingergewricht te strekken. De zijslippen strekken vooral het topje van de vinger.

Beschrijving van de aandoening

Boutonnière is Frans voor 'knoopsgat'. Wanneer de centrale slip kapot is, ontstaat er een gat tussen beide buitenste slippen. Omdat dit op een knoopsgat lijkt, spreken we ook wel van een knoopsgat deformiteit.

Wanneer de centrale slip scheurt, dan glijden de zijslippen verder naar de zijkant en trekken ze het middelste vingergewrichtje krom. Tegelijkertijd wordt het eindgewrichtje juist overstrekt door de trekkracht van deze zijslippen. Dit afglijden van de zijslippen, waarbij de boutonnière deformiteit zichtbaar wordt, gebeurt vaak pas een aantal dagen na het ontstaan van het letsel.

Naast deze standsafwijking is er meestal ook sprake van pijn en zwelling van het middelste vingergewricht. De stand van de vinger kan niet actief gecorrigeerd worden en de vinger kan niet meer normaal gebruikt worden.

Oorzaak en ontstaanswijze

Een boutonnière deformiteit ontstaat nadat de middelste slip van de strekpees van de vinger is afgescheurd. Dit kan o.a. ontstaan door een snijverwonding, doordat de vinger uit de kom schiet of als gevolg van reuma.

In het geval van reuma is er sprake van een ontstoken vingergewricht waaroverheen de strekpees loopt. Door deze ontsteking raakt ook de strekpees aangedaan. Deze wordt steeds zwakker totdat hij op een gegeven moment scheurt.

Klachten en verschijnselen: symptomen

Klachten die horen bij een boutonnière deformiteit zijn:

• Een kenmerkende standsafwijking van de vinger die enkele dagen na de verwonding of het ongeluk optreedt.
  
• Onvermogen om de vinger te strekken (dit is in het begin vaak nog wel mogelijk).
  
• Pijn ter hoogte van het letsel.
  
• Zwelling (gezwollen vinger).

Diagnose

Meestal worden mensen met een strekpeesletsel gezien door de huisarts of in het ziekenhuis. Daar zal na een vraaggesprek, over het ontstaan en de ernst van de klachten, een lichamelijk onderzoek volgen. Hierbij wordt gekeken naar de stand en functie van de vinger.

De plek waar de scheur zit is pijnlijk en gezwollen. De scheur kan soms gevoeld worden. Ook eventueel bijkomend letsel - zoals een breuk of snijwond - wordt bekeken.

Omdat de vinger in het begin nog wel gestrekt kan worden, wordt een gescheurde centrale slip nog wel eens gemist tijdens het onderzoek. Wanneer na een aantal dagen de zijslippen naar beneden afglijden en de boutonnière deformiteit zichtbaar wordt, dan is de diagnose makkelijk te stellen.

Een röntgenfoto kan aantonen of de pees samen met een stukje bot is afgescheurd.

Behandeling en herstel

Wanneer er enkel sprake is van een gescheurde centrale slip, zonder dat er een open wond aanwezig is, dan wordt de vinger zes weken in een spalk gezet. Hierbij wordt het middelste vingergewricht volledig gestrekt waarbij de andere gewrichten wel gewoon bewogen kunnen worden. De uiteinden van de gescheurde pees kunnen op deze manier weer aan elkaar groeien.

Een operatie wordt gedaan wanneer er sprake is van een open wond, een stukje bot is losgerukt of spalktherapie niet geholpen heeft. Hierbij wordt de pees gehecht of een los stukje bot vastgezet. Daarna wordt er een pinnetje in de vinger aangebracht dat ervoor zorgt dat het middelste vingergewricht niet kan buigen. Dit pinnetje wordt na vijf weken weer verwijderd.

Na deze periode is het belangrijk om samen met een (hand)fysiotherapeut te oefenen de vinger weer beweeglijk en sterk te maken. Het kan nodig zijn om nog een aantal weken een beschermende spalk te dragen tijdens sport of werk.

Advies

U kunt uw klachten controleren met de gratis online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Boeckx, W.D., et al (2006). Handletsels. Nijkerk: Van de Ridder.
Brukner, P. & Khan, K. (2010). Clinical sports medicine. McGraw-Hill: Australia. 3e druk.
Nugteren, K. van & Winkel, D. (2010). Onderzoek en behandeling van middenhand en vingers. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Deel dit artikel: