Piriformis syndroom Compressie van de nervus ischiadicus

Het piriformis syndroom kenmerkt zich door pijn in de bilregio. De klachten ontstaan wanneer de diepere bilspier een zenuw irriteert die vanuit de rug naar het been toe loopt. De klachten zijn vooral aanwezig tijdens het zitten.

De diagnose is soms lastig te stellen,omdat de klachten vaak worden verward met andere aandoeningen die pijnklachten in de bil veroorzaken.

De piriformis is een dieper gelegen bilspier. Bij het piriformis syndroom zorgt deze spier voor druk (compressie) op de grote beenzenuw (ischiadicus). Deze zenuw begint in de onderrug en loopt via het bekken en de heup naar de voet. De zenuw loopt achter/onder de piriformis spier langs. Door problemen met de piriformis kan er druk op de zenuw ontstaan. Deze druk kan zorgen voor pijn, een dof gevoel of tintelingen in het gehele been.

De klachten ontstaan door problemen rondom de piriformis. Op dit moment is er nog geen volledige duidelijkheid waarom dit ontstaat. Er zijn vele mogelijke oorzaken:

Verhoogde spierspanning van de piriformis.

Dit is de meest voorkomende oorzaak. Deze verhoogde spanning kan ontstaan door een verkeerd looppatroon. Ook spierzwakte van de andere heup- en bilspieren kan zorgen voor verhoogde spanning. Er is dan sprake van een disbalans.

Beenlengteverschil.

Een beenlengteverschil kan zorgen voor een verstoord looppatroon of verhoogde spanning in de piriformis.- Rugoperatie. Na een rugoperatie, waarbij een zenuwbeknelling in de rug wordt opgelost, kan de piriformis overbelast raken. Na de operatie is er vaak geen pijn meer in het been. Door de eerdere pijn of zenuwproblemen is de piriformis langere tijd niet goed gebruikt. Wanneer dit na de operatie direct weer lukt, is de kans op overbelasting groot.

Cysten of verkalking in de piriformis.

In zeer zeldzame gevallen kan door cysten of verkalking druk op de zenuw ontstaan.

Anatomische variaties.

De zenuw loopt door een opening onder de piriformis. Deze opening kan verschillende variaties hebben, maar ook de zenuw zelf. Rondom de opening splitst de zenuw namelijk in twee kleinere zenuwen. Deze splitsing kan bij verschillende mensen op verschillende punten plaatsvinden.

Er zijn weinig tot geen goede aanvullende onderzoeken die de diagnose kunnen bevestigen. Daarom wordt het vaak een klinische diagnose genoemd. Dat wil zeggen dat een arts of een fysiotherapeut de diagnose steltop basis van het verhaal en het lichamelijk onderzoek.

Direct drukken op de opening waar de zenuw doorheen loopt is pijnlijk. Ook is er een aantal lichamelijke tests waarbij de klachten opgewekt kunnen worden. Als een aantal van deze tests positief zijn en er drukpijn op de opening is, wordt de diagnose gesteld.

Een echo, MRI of zenuwgeleidingsonderzoek (EMG) laat vaak geen problemen aan de zenuw of piriformis zien. Vandaar dat aanvullend onderzoek meestal niet zinvol is.

De behandeling van het piriformis syndroom wordt meestal uitgevoerd door een fysiotherapeut. Een fysiotherapeut onderzoekt waarom de piriformis voor problemen zorgt. De behandeling is gericht op deze oorzaak. Vaak gaat het om een disbalans tussen de heup- en bilspieren.

De behandeling kan bestaan uit massage, fricties, dry needling en rekoefeningen om de spierspanning te verminderen. Spierversterkende oefeningen zorgen ervoor dat de heup- en bilspieren weer sterker worden. Deze spieren zorgen ervoor dat de piriformis minder hard hoeft aan te spannen.

Ook zal een fysiotherapeut naar de houding en het looppatroon kijken. Als hier problemen zijn, worden deze ook aangepakt. 

Als de klachten ontstaan door een beenlengteverschil, kan een podotherapeut helpen met een inlegzool.

Het herstel gaat vaak langzaam. Dit komt doordat de klachten meestal zijn ontstaan door langdurig verkeerd gebruik van spieren. Het kost tijd om dat te verbeteren.

Er zijn verschillende oefeningen die je kunt doen om klachten als gevolg van het piriformis syndroom te verminderen. Bekijk hier het oefenprogramma met oefeningen voor het piriformis syndroom.

Hopayian, K., Song, F., Riera, R. & Sambandan, S. (2010) The clinical features of the piriformis syndrome: A systematic review Eur Spine J. 2010 Dec;19(12):2095-109.
Schünke, M., Schulte, E. & Schumacher, U. (2005) Prometheus. Algemene anatomie en bewegingsapparaat Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.