Lumbosacraal radiculair syndroom (hernia)
Hernia nuclei pulposi (HNP) / discushernia / ischias / LRS

Het lumbosacraal radiculair syndroom is een verzamelnaam voor de pijn die ontstaat door druk op een zenuwwortel in de rug. Dit kan gepaard gaan met krachtverlies, tintelingen of gevoelsverlies in het been. De meest voorkomende oorzaak van het lumbosacraal radiculair syndroom is de hernia van de rug.

Door het wervelkanaal in de onderrug loopt een bundel zenuwen. Bij elke ruggenwervel treedt er links en rechts een zenuw naar buiten richting de benen. De zenuwen zorgen er onder andere voor dat we spieren aan kunnen sturen en dat pijnsignalen doorgegeven worden aan de hersenen.

Beschrijving van de aandoening

Bij het lumbosacraal radiculair syndroom raakt een zenuwenwortel bekneld of geprikkeld op de plaats waar de zenuwen het wervelkanaal uittreden. Die zenuw kan zijn signalen hierdoor minder goed doorgeven. Omdat bij het lumbosacraal radiculair syndroom de zenuwen die naar de benen toe lopen aangedaan zijn, veroorzaakt dit naast rugpijn ook klachten in de benen. Zo kunnen spieren minder goed aangestuurd worden (krachtverlies) en kan het gevoel verstoord raken (pijn of prikkelingen in het been).

Oorzaak en ontstaanswijze

In 90% van de gevallen worden de klachten veroorzaakt door een discushernia. Hierbij drukt een uitpuilende tussenwervelschijf op de zenuw waardoor deze bekneld raakt. Bij een zuivere hernia treedt de nucleus pulposus uit de tussenwervelschijf. Dit is een geleiachtige kern die zich door de vezelige buitenring (de annulus fibrosus) van de tussenwervelschijf wringt.

In enkele gevallen ligt de oorzaak bij een vernauwing in of rond het wervelkanaal. Dit kan gebeuren wanneer een wervel van vorm verandert door het ouder worden, wanneer een wervel verschuift ten opzichte van een andere wervel (spondylolisthesis) of als een wervel breekt en/of inzakt.

Ischias en hernia
De termen 'ischias' en 'hernia' worden regelmatig door elkaar gebruikt. Ischias is de zenuwpijn in de rug waarbij de ischiaszenuw (de ischiadicus) is aangedaan. Het gevolg is uitstralende pijn naar het been toe. Deze zenuwpijn wordt vaak veroorzaakt door een hernia (uitpuilende tussenwervelschijf), maar kan ook andere oorzaken hebben.

Klachten en verschijnselen: symptomen

Klachten die horen bij het lumbosacraal radiculair syndroom zijn:

• Pijn in de onderrug.
  
• De pijn straalt uit naar één been in het verloop van de zenuw (ischias).
  
• Soms straalt de pijn uit naar beide benen.
  
• Prikkelingen, gevoelsverlies of een doof of koud gevoel in het been.
  
• Krachtverlies of verstoorde reflexen.
  
• De uitstralende pijn kan scherp van karakter zijn en loopt door tot onder de knie of zelfs naar de voet toe.
  
• De pijn in het been is meestal erger dan de pijn in de rug.
  
• De pijnklachten zijn vaak houdingsafhankelijk.
  
• Rek op de zenuw verergert de klachten (straight leg raise test).

Diagnose

Op basis van het verhaal van de patiënt en het lichamelijk onderzoek wordt een inschatting van de klachten gemaakt. Aanvullende onderzoek aan de hand van myelografie, caudografie, een CT-scan of een MRI wordt alleen gedaan wanneer een operatie overwogen wordt of als er aanwijzingen zijn voor een andere oorzaak dan een hernia.

Behandeling en herstel

Het natuurlijk beloop van een lumbosacraal radiculair syndroom is meestal gunstig wat betreft de beenklachten. Maar de lage rugklachten kunnen in wisselende mate blijven bestaan. Het beleid is erop gericht de klachten te verlichten en een gunstig beloop af te wachten. Bedrust draagt niet bij aan een sneller herstel.

De fysiotherapeutische behandeling bestaat in de acute fase uit het geven van advies over hoe om te gaan met de klachten en het stimuleren van beweging. Daarnaast wordt oefentherapie toegepast om de lage rug beweeglijk te houden. In een later stadium kan specifieke krachttraining van de romp- en beenspieren in belangrijke mate voorkomen dat de klachten weer terugkeren.

Een operatie wordt alleen in ernstige gevallen overwogen. Een verlamming is een relatieve reden om snel te opereren. Als acuut ingrijpen niet noodzakelijk is, dan wordt meestal niet geopereerd.

Neem in de volgende gevallen direct contact op met de huisarts:

• Als er sprake is van een doof gevoel tussen de benen.
  
• Bij ongewild urineverlies of juist niet kunnen plassen.
  
• Bij plotseling sterk toenemend verlies van spierkracht.
  

Advies

Oefeningen

Bekijk hier het oefenprogramma met oefeningen voor het lumbosacraal radiculair syndroom.

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Cleland, J.A. & Koppenhaver, S. (2011). Netter's orthopaedic clinical examination: an evidence-based approach. 2nd ed. Philadelphia: Saunders Elsevier.
Mens, J.M.A., Chavannes, A.W., Koes, B.W., Lubbers, W.J., Ostelo, R.W.J.G., Spinnewijn, W.E.M. & Kolnaar, B.G.M. (2005). NHG-standaard. Lumbosacraal radiculair syndroom. Eerste herziening. Huisarts Wet. 2005;48(4):171-8.
Nugteren, K. van & Winkel, D. (2006). Onderzoek en behandeling van lage rugklachten. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Tulder, M.W. & Koes, B.W. (2004). Evidence-based handelen bij lage rugpijn. Epidemiologie, preventie, diagnostiek, behandeling en richtlijnen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Verhaar, J.A.N. & Linden, A.J. van der (2005). Orthopedie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Vroomen, P.C.A.J., Krom, M.C.T.F.M. de, Wilmink, J.T., Kester, A.D.M. & Knottnerus, J.A. (2002). Diagnostic value of history and physical examination in patients suspected of lumbosacral nerve root compression. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2002;72:630-634.

Deel dit artikel: