Heup artrose
Coxartrose / beschadiging van het kraakbeen in de heup / heupslijtage

Heupartrose is een veelvoorkomende heupaandoening. Het kraakbeen in het heupgewricht raakt beschadigd. Hierdoor beweegt het gewricht niet meer soepel en wordt de heup stijf en pijnlijk. De klachten worden veelal gerelateerd aan ouderdom, maar kunnen ook op jonge leeftijd voorkomen.

In de volksmond heeft men het vaak over 'heupslijtage'. Maar slijtage is geen goede benaming. Het gewrichtskraakbeen gaat in kwaliteit en dikte achteruit.

Beschrijving van de aandoening

Het heupgewricht bestaat uit een kop en een kom. Beiden zijn bedekt met een dun laagje kraakbeen. Dit heeft een schokdempende werking en zorgt ervoor dat de botdelen in een gewricht soepel over elkaar heen bewegen. Bij artrose gaat het kraakbeen in kwaliteit achteruit. Hierdoor beweegt het gewricht minder soepel en worden de schokken minder goed opgevangen.

In het kraakbeen zelf zitten geen zenuwen. De pijn bij artrose komt dus niet van het kraakbeen, maar van de structuren die om het gewricht heen liggen. Zoals de spieren, pezen en het gewrichtskapsel. Deze raken op den duur ook aangetast. Zo kan het verlies van het kraakbeen leiden tot chronische heupklachten.



In ernstiger gevallen van artrose verdwijnt het kraakbeen volledig. Het bot dat direct onder het kraakbeen ligt verandert hierdoor ook. Als reactie hierop maakt het lichaam extra bot aan. Dit heet osteofytvorming. Dit houdt in dat er abnormale benige uitgroeiingen ontstaan aan de randen van het gewricht. Door het gewricht breder te maken wordt de druk over een groter oppervlak verdeeld. Het lichaam probeert zo de gevolgen van artrose te beperken.

Oorzaak en ontstaanswijze

Patiënten met heupartrose zijn over het algemeen ouder dan 50 jaar. Hoe hoger de leeftijd, hoe vaker heupartrose voorkomt. De klachten ontstaan geleidelijk en zijn in de meeste gevallen al enkele maanden aanwezig. Uiteindelijk krijgt iedereen artrose, het is een natuurlijk proces dat hoort bij het ouder worden. Maar een oplopende leeftijd is niet de enige oorzaak van artrose. Heupartrose kan ook op jongere leeftijd voorkomen en wordt beïnvloed door:

• (Aangeboren) standsafwijkingen van de heup.

  
• Overgewicht.
  
• Roken.

  
• Voedingspatroon.
  
• Verminderde spierkracht.
  
• Suikerziekte (diabetes).

  
• Eerdere gewrichtsblessures.
  
• Erfelijke aanleg.

  
• Geslacht. Heupartrose komt vaker voor bij vrouwen.

Klachten en verschijnselen: symptomen

Klachten die voorkomen bij heupartrose zijn:

• Stijfheid van het heupgewricht.
  
• Pijn in de lies, bil of bovenbeen.

  
• Ochtendstijfheid; 's ochtends moet de patiënt even op gang komen voordat de ergste stijfheid verdwijnt.

  
• De beweeglijkheid van de heup is beperkt in alle bewegingsrichtingen.

  
• Eindstandige passieve bewegingen geven een hard eindgevoel (bot-op-bot contact). De fysiotherapeut stelt dit tijdens het onderzoek vast.

  
• Drukpijn aan de voorzijde van het heupgewricht.

  
• Krachtverlies bij het zijwaarts heffen van het been (abductie).


  

Door het krachtverlies treedt vaak het teken van Duchenne op. De patiënt loopt in een soort waggelgang waarbij de romp steeds over de aangedane zijde helt.

Diagnose

Het lichamelijk onderzoek en het verhaal van de patiënt zijn meestal voldoende om de diagnose te stellen. Röntgenfoto’s worden alleen gemaakt bij twijfel over de diagnose of wanneer er een operatie overwogen wordt. Bij artrose is op de röntgenfoto een versmalling van de gewrichtsspleet te zien. Daarnaast zijn mogelijk ook andere gevolgen van artrose zichtbaar, zoals de osteofytvorming.

Behandeling en herstel

Als het kraakbeen door artrose verdwijnt, dan komt het niet meer terug. De behandeling is er vooral op gericht om de klachten te verminderen. Hierbij is het met name belangrijk om in beweging te blijven zonder de heup te overbelasten. Daarnaast moeten de leefstijlfactoren zoveel als mogelijk aangepakt worden. Zoals stoppen met roken, afvallen en het verbeteren van de spierkracht. Fysiotherapie is effectief in de behandeling van heupartrose.



Wanneer dit geen verbetering meer oplevert, dan kan operatief ingrijpen overwogen worden. Bij ernstige klachten kan er een heupprothese (kunstheup) geplaatst worden. Hierbij wordt de kop en/of de kom vervangen. Het gaat dan om een halve of een totale heupprothese.

Advies

Oefeningen

Om achteruitgang van de heup door heupartrose tegen te gaan is het verstandig goed in beweging te blijven en dagelijks oefeningen te doen. Dit houdt het kraakbeen in conditie en de heupen fit.

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Nugteren, K. van & Winkel, D. (2007). Onderzoek en behandeling van de heup. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Nugteren, K. van & Winkel, D. (2009). Onderzoek en behandeling van artrose en artritis. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Deel dit artikel: