Reflexhamer

Een reflexhamer is een instrument om spierreacties te testen. Het instrument lijkt op een klein hamertje. Dokters en fysiotherapeuten gebruiken dit tijdens het neurologisch onderzoek om de werking van het zenuwstelsel te controleren. Een bekend voorbeeld is een tik van de hamer net onder de knieschijf waarna het been vanzelf strekt. Dat heet een reflex.

Hoe ziet een reflexhamer eruit?

Er bestaan verschillende soorten reflexhamers. Sommigen hebben een halvemaanvormige kop, andere zijn driehoekig of bol. Deze kop is meestal van rubber en dus zacht. Hierdoor is het onderzoek niet pijnlijk. Reflexhamers zijn vrij zwaar. Dit is nodig om een goede tik uit te delen.

Wat test je met een reflexhamer?

Met een reflexhamer meet de arts of fysiotherapeut de spierrekkingsreflex. Dat is de spontane reactie van een spier op een prikkel.

Een tik op de pees, zorgt ervoor dat de spier kortdurend een klein beetje uitrekt. In de spier liggen de spierspoeltjes. Deze registreren de rekking van de spiervezels en geven een signaal door via de zenuwbanen die naar het ruggenmerg gaan. Dit signaal komt aan de achterkant het ruggenmerg binnen. Is het signaal voldoende sterk, dan krijgt de spier de opdracht om aan te spannen en dus te verkorten. Het lichaamsdeel beweegt dan spontaan.

Voor het beste resultaat is het belangrijk dat de patiënt de juiste houding aanneemt en, zoveel als mogelijk, ontspannen is. De behandelaar voelt waar de pees zit en geeft dan een tik met de reflexhamer op de pees.

Wat zegt de uitslag?

Is een reflex erg zwak, afwezig of juist heel erg sterk? Dan is mogelijk sprake van een neurologisch probleem. Bij het reflexonderzoek is het belangrijk om te kijken naar de aanwezigheid van bepaalde patronen. Zijn bijvoorbeeld de reflexen van beide benen veel sterker dan die van de armen. Of reageert één kant van het lichaam heel anders dan de andere kant?

Wanneer iemand niet of nauwelijks reageert op een reflextest, dan is sprake van hyporeflexie. Hierbij is er mogelijk een probleem in de zenuwen die vanuit het ruggenmerg komen (het perifere zenuwstelsel). Bijvoorbeeld bij een hernia.

Het tegenovergestelde is hyperreflexie. Er is dan juist een heel sterke reactie. Dit kan een aanwijzing zijn voor een aandoening die het ruggenmerg of de hersenen (het centrale zenuwstelsel) aantast. Dit is bijvoorbeeld het geval bij schade aan het ruggenmerg door een dwarslaesie, ernstig hersenletsel of MS (multiple sclerose).

Bij gezonde mensen komen duidelijke afwijkingen van de reflexen niet vaak voor. De spierrekkingsreflexen kunnen tussen mensen wel enorm verschillen. De ene persoon reageert nauwelijks op een tik van de hamer, terwijl een ander juist een heel sterke reactie heeft.

Dit maakt het lastig om te bepalen of er een afwijking van het zenuwstelsel is. Daarom is het testen van de spierrekkingsreflexen slechts een onderdeel van het neurologisch onderzoek. Bestaat het vermoeden van een neurologisch probleem? Dan moeten ook andere tests gedaan worden om motorische (beweging) en/of sensorische (zintuigen) problemen verder te onderzoeken.

Deel dit artikel:

Gerelateerde onderwerpen

Meetinstrumenten

• Goniometer
• Semmes-Weinstein test
• Vragenlijsten

Bekijk hier alle onderwerpen.