Frozen shoulder
Adhesieve capsulitis

Een frozen shoulder (adhesieve capsulitis) is het resultaat van een ontsteking van het gewrichtskapsel van de schouder. Hierdoor kan er een verdikking en verkleving van het gewrichtskapsel optreden, wat tot flinke pijn en langdurige klachten kan leiden.

De leeftijd waarop de meeste patiënten met een frozen shoulder te maken krijgen ligt tussen de 40 en 60 jaar. Verder is bekend dat mensen met diabetes mellitus (suikerziekte) opvallend vaak getroffen worden door de aandoening.

Beschrijving van de aandoening

Het gewrichtskapsel van de schouder verbindt de kom van het schouderblad met de kop van de bovenarm. Het remt de eindstandige bewegingen in het schoudergewricht zodat de schouder niet uit de kom schiet. Bij een frozen shoulder ontstaan er verklevingen en verdikkingen in het gewrichtskapsel waardoor de bewegingen pijnlijk en stijf worden. Daarnaast treedt er een verhoogde spierspanning op van de schouderspieren. Ook deze zorgen voor een minder beweeglijke en pijnlijke schouder.

Oorzaak en ontstaanswijze

De ontsteking in het gewrichtskapsel die tot een frozen shoulder kan leiden, kan spontaan (primaire frozen shoulder) ontstaan of na bijvoorbeeld een ongeluk of operatie (secundaire frozen shoulder).



De klachten ontstaan geleidelijk en kunnen maanden tot enkele jaren aanhouden. Uiteindelijk verdwijnen de symptomen langzaam. Vaak blijft er een (lichte) bewegingsbeperking over die niet meer herstelt. Ondanks de langdurige aard van de aandoening is deze niet ernstig en zal de patiënt in de meeste gevallen volledig genezen.

Klachten en verschijnselen: symptomen

De pijn bevindt zich aan de buitenzijde van de schouder en kan uitstralen over de bovenarm. In ernstige gevallen wordt de pijn zelfs tot in de hand gevoeld. Daarnaast ontstaat een bewegingsbeperking van de schouder. Vooral het naar buiten draaien en het heffen van de arm worden vermeden vanwege de pijn. Snelle en onverwachte bewegingen van de arm kunnen hevige pijn geven.



Men onderscheidt drie fasen waarin de aandoening verloopt: Een freezing (bevriezende) fase, een frozen (bevroren) fase en een thawing (ontdooiende) fase. 


De freezing fase duurt 2 tot 9 maanden. Er sprake van pijn en de stijfheid neemt toe. Vaak is de pijn `s nachts het hevigst. 


In de frozen fase, van 4 tot 12 maanden, blijft de stijfheid aanwezig. Echter neemt de pijn geleidelijk af en beperkt deze zich tot de eindstandige bewegingen. 


In de laatste, ontdooiende fase, die een aantal maanden tot enkele jaren kan duren, neemt de bewegingsvrijheid weer langzaam toe tot de patiënt (vrijwel) klachtenvrij is.

Diagnose

De diagnose wordt gesteld op basis van het verhaal van de patiënt en het bewegingsonderzoek van de schouder. Op gewone röntgenfoto's zijn bij een frozen shoulder meestal geen afwijkingen zichtbaar.

Behandeling en herstel

De schouder geneest uiteindelijk spontaan en de stijfheid verdwijnt grotendeels. De behandeling van frozen shoulder is in eerste instantie altijd conservatief (zonder operatie). De behandeling is gericht op pijnbestrijding en het verbeteren van de beweeglijkheid. Het belangrijkste bij een frozen shoulder is om binnen binnen de pijngrens te blijven bewegen.

Daarnaast zal de behandeling afhangen van de fase waarin de frozen shoulder zich bevindt.

Fase 1
In fase 1 zijn vooral pijnvermindering en de beweeglijkheid van de schouder zo goed mogelijk houden van belang:

• Rust.
  
• Ontstekingsremmers.
  
• Corticosteroïden injectie.
  
• Fysiotherapie, voornamelijk advies en hulp bij oefeningen.
  

Fase 2
Fysiotherapeutische begeleiding, bewegen zonder pijn.

Fase 3
Bij een frozen shoulder wordt het liefst zo min mogelijk ingegrepen. In hardnekkige gevallen zijn er enkele behandelingen die het herstelproces kunnen versnellen:

• Hydrodilatatie (injectie met vloeistof, waarbij het littekenweefsel wordt uitgerekt, wat leidt tot vergrote beweeglijkheid).
  
• Doorbewegen onder narcose.
  
• Operatie. Daarnaast helpen krachtoefeningen om de spieren te trainen en de beweeglijkheid te laten toenemen.

Advies

Oefeningen

Bekijk hier het online oefenprogramma met oefeningen voor een frozen shoulder.

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Dias, R. Cutts, S. & Massoud, S. (2005). Frozen shoulder. BMJ 2005;331:1453-56.
Nugteren, K. van & Winkel, D. (2007). Onderzoek en behandeling van de schouder. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Verhaar, J.A.N. & Linden, A.J. van der (2005). Orthopedie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Vermeulen, H.M., Schuitemaker, R., Hekman, K.M.C., Burg, D.H. van der & Struyf, F. (2017). De SNN Praktijkrichtlijn Frozen Shoulder voor fysiotherapeuten. Schoudernetwerken Nederland.
Wilk, K.E., Reinold, M.M. & Andrews, J.R. (2009). The atlete's shoulder. Philadelphia: Churchill livingstone. Elsevier.

Deel dit artikel: