Ziekte van Dupuytren
Contractuur van Dupuytren / Morbus Dupuytren / palmaire fibromatose / koetsiershand

De ziekte van Dupuytren, ook wel contractuur van Dupuytren genoemd, kenmerkt zich door het ontstaan van bindweefselverhardingen in de handpalm en vingers. Op langere termijn kan dit tot gevolg hebben dat de vingers niet meer volledig gestrekt kunnen worden.

Beschrijving van de aandoening

Bij de ziekte van Dupuytren ontstaan er bindweefselverhardingen in de palmaire aponeurose. Dit is het platte, witte vlies in de handpalm rondom de buigpezen die naar de vingers toe lopen. De verhardingen of knobbels worden noduli genoemd.

Doordat er steeds meer verhardingen ontstaan, vormt een bindweefselstreng die in de loop van de tijd steeds verder samentrekt. Hierdoor wordt de vinger in een buigstand getrokken waardoor het onmogelijk wordt deze nog te strekken. Er ontstaat een zogenaamde flexie contractuur.

De noduli ontstaan tussen de huid en de pezen. De pezen zelf hebben met dit ziekteproces niets te maken.

Vaak zijn de ringvinger en de pink aangedaan, maar ook in de andere vingers kunnen de symptomen optreden. Regelmatig treden de klachten op in beide handen.

Oorzaak en ontstaanswijze

De klachten ontstaan geleidelijk. Het begint met lichte verhardingen in de handpalm en vingers die zich ontwikkelen tot noduli. In de loop van maanden tot jaren kunnen deze uitgroeien tot harde onderhuidse bindweefselstrengen die de vinger(s) in een gebogen stand dwingen.

De oorzaak van de ziekte van Dupuytren is onbekend. Ontsteking, trauma en genetische factoren lijken een rol te spelen. Met name de genetische aanleg is in sommige families een opvallende factor. In circa 12% van de gevallen is er sprake van een familiaire voorgeschiedenis.

De aandoening komt vaker voor in combinatie met diabetes mellitus (suikerziekte). Verder hebben onder andere alcoholisten, rokers, patiënten met een te hoog cholesterol en leverpatiënten een hoger risico op ontwikkeling van de ziekte van Dupuytren. Ook HIV-patiënten en mensen die anti-epileptica gebruiken lopen een verhoogd risico.

Verder valt het op dat deze aandoening zich vrijwel uitsluitend beperkt tot mensen met een witte huidskleur. Mannen worden vaker getroffen dan vrouwen. De klachten treden voornamelijk op bij mensen boven de 30 jaar.

Klachten en verschijnselen: symptomen

Klachten die voorkomen bij de ziekte van Dupuytren zijn:

• Stugge bindweefelstrengen en/of harde knobbels in de handpalm.
  
• De knobbels zijn over het algemeen niet pijnlijk. Echter kunnen de strengen en knobbeltjes bij het gebruik van de hand wel pijnklachten veroorzaken.
  
• De strengen lopen van de handpalm naar de vingers, meestal naar de pink en ringvinger (soms ook naar de duim, wijsvinger of middelvinger).
  
• In de loop van maanden tot jaren kunnen de handpalm en vingers kromtrekken. Strekken is dan niet meer mogelijk.
  
• Stijve gewrichten van de vingers.
  
• In enkele gevallen treedt een verminderd gevoel in de vingers op, doordat een zenuw beklemd raakt door een bindweefselstreng.

Diagnose

De diagnose Dupuytren is meestal eenvoudig te stellen op basis van een vraaggesprek en lichamelijk onderzoek. Een grove methode om de ernst van de ziekte van Dupuytren in te delen is:

• Graad 1: Een verdikte nodule of bindweefselstreng in de handpalm en/of vinger.
  
• Graad 2: Zoals graad 1, met een licht beperkte strekking van de vinger.
  
• Graad 3: Vergevorderd stadium, de strekking van de vinger wordt fors beperkt.
  

Om preciezer vast te stellen in welk stadium de ziekte van Dupuytren zich bevindt, wordt de kromstand van de vingers gemeten.

Behandeling en herstel

Omdat de oorzaak onbekend is, richt de behandeling zich op het bestrijden van de symptomen.

Fysiotherapie
De fysiotherapeutische behandeling bestond vaak uit het rekken van de samengetrokken strengen. Dit zou gecontroleerd moeten gebeuren om extra littekenvorming als gevolg van microtrauma te voorkomen.

Nieuwe wetenschappelijke inzichten wijzen er echter op dat het rekken van de krom staande vinger uit den boze is omdat dit het probleem alleen maar erger zou maken. De behandeling wordt daarom beperkt tot het verbeteren van het ziekte-inzicht en het geven van advies om weefselrek juist te voorkomen.

Het inzetten van een spalk die de vingers strekt heeft zelden een gunstig effect. Rekening houdend met bovenstaande wordt het slechts nog in specifieke gevallen toegepast. Na een operatie is een strekspalk wel zinvol. De bindweefselstrengen zijn dan verwijderd.



Injecties
Met een injectie wordt geprobeerd het weefsel te 'verweken'. Vervolgens wordt de bindweefselstreng kapot getrokken.

Percutane fasciotomie
Met een naald prikt de arts door de huid heen in de bindweefselstreng geprikt. Deze wordt daarna doorgesneden. Dit gebeurt onder plaatselijke verdoving en heeft als voordeel dat er slechts weinig littekenweefsel ontstaat.

Operatie
Door middel van een operatie wordt het aangetaste weefsel doorgesneden of verwijderd. De operatie kan de pijn of hinder die de patiënt ervaart grotendeels wegnemen. De kromstand van de vingers kan hiermee gecorrigeerd worden. Het doel van de behandeling is om een goed bruikbare hand te krijgen of behouden.

Voor alle behandelingen geldt helaas dat de klachten in veel gevallen na verloop van tijd weer terug zullen keren. De ziekte van Dupuytren kan niet worden genezen.

Advies

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Alessie, J. & Buijs, M. (2014). Bindweefsel en mobilisatie. Physios. 2014:3:6-15.
Dingemans, A.J., Sonneveld, G.J., Rappard, J.H.A. van & Borghouts, J.M.H.M. (1990). De ziekte van Dupuytren. Ned Tijdschr Geneeskd. 1990;134:2330-4.
Lohman, A.H.M. (2004). Vorm en beweging. Leerboek van het bewegingsapparaat van de mens. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie (2012). Richtlijn. Ziekte van Dupuytren. NVPC.
Nugteren, K. van & Winkel, D. (2010). Onderzoek en behandeling van middenhand en vingers. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Verhaar, J.A.N. & Linden, A.J. van der (2005). Orthopedie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Deel dit artikel: