Sternoclaviculair letsel
Pijn aan het SC-gewricht / sternoclaviculaire luxatie

Het sternoclaviculaire gewricht (SC-gewricht) bevindt zich aan de voorzijde van de borst-hals regio. Het gewricht verbindt het borstbeen (sternum) met het sleutelbeen (clavicula). Meestal ontstaan de klachten als gevolg van een ongeluk of val.

Letsel aan het sternoclaviculaire gewricht komt minder vaak voor dan het acromioclaviculair letsel dat meer aan de buiten- en bovenzijde van de schouder ligt.

Beschrijving van de aandoening

Bij een sternoclaviculaire luxatie is er sprake van een ontwrichting van het sleutelbeen ten opzichte van het borstbeen. Hierdoor ontstaat er schade aan de structuren die het gewricht bijeenhouden. Dit zijn met name kapsels en banden. Soms kan ook de kraakbeenschijf (discus) in het gewricht beschadigen. Een sternoclaviculaire luxatie is een relatief zeldzaam voorkomende aandoening.

Er hoeft niet altijd sprake te zijn van een ontwrichting. Er zijn meerdere aandoeningen die pijn aan het sternoclaviculaire gewricht veroorzaken. Denk aan een ontsteking van het gewrichtskapsel (capsulitis) of een ontsteking van het gewricht (artritis). Dit komt voornamelijk voor bij vrouwen van middelbare leeftijd. Ook kunnen de gewrichtsbanden alleen wat opgerekt zijn zonder dat er sprake is van een ontwrichting.

Oorzaak en ontstaanswijze

Een ontwrichting ontstaat over het algemeen als gevolg van een kracht die op de schouder inwerkt. Bijvoorbeeld bij een ongeluk of val op de uitgestrekte arm.

Het sleutelbeen kan in twee richtingen ontwrichten; naar voren of naar achteren. De luxatie naar voren toe komt het vaakst voor, maar de luxatie naar achteren toe is het gevaarlijkst. Dit komt omdat achter dit gewricht belangrijke bloedvaten, de luchtpijp en slokdarm lopen.

Er is een onderscheid tussen acute luxaties en chronische of terugkerende (recidiverende) luxaties. In het laatste geval is er in het verleden een ongeluk of val geweest waarna dit gewricht niet goed hersteld is. Of er is sprake van (aangeboren) zwakte van het kapsel en de gewrichtsbanden.

Soms kan de patiënt zich geen duidelijk moment van een ongeluk of val herinneren en ontstaan de klachten geleidelijk. Dit is meestal het geval bij een capsulitis of artritis.

Klachten en verschijnselen: symptomen

Klachten die passen bij een sternoclaviculair letsel zijn:

• Pijn aan de voorzijde van de borst, net onder het begin van de hals.
  
• Eindstandige bewegingen van met name de schouder kunnen de klachten verergeren.
  
• Het optrekken van de schouders of het voorlangs kruisen van de bovenarm (horizontale adductie) is vaak pijnlijk.
  
• Druk op het sternoclaviculaire gewricht is pijnlijk.
  
• Er kan een lokale zwelling rond het gewricht optreden.
  
• Wanneer er sprake is van een luxatie, dan kan het gewricht zichtbare afwijkingen vertonen. Bij een luxatie naar voren is dit een harde bult en bij luxatie naar achteren is dit een kuiltje.
  
• Sommige patiënten klagen over kortademigheid, tintelingen, of slikstoornissen. Dit komt met name voor bij een luxatie naar achteren.

Diagnose

Patiënten kunnen zich zowel in een acuut als in een chronisch stadium bij een arts of fysiotherapeut melden. Om te achterhalen wat het probleem is zal gevraagd worden wat de klachten zijn en hoe deze zijn ontstaan. Het lichamelijk onderzoek brengt eventuele beperkingen aan het licht.

Een Röntgenfoto's laat zien of er schade aan het gewricht aanwezig is. Maar bij een luxatie is een röntgenfoto meestal niet voldoende. Een CT-scan geeft hierbij een beter beeld. Een echo kan een capsulitis of artritis in beeld brengen.

Behandeling en herstel

De behandeling en het bijbehorende herstel zijn afhankelijk van de aard en ernst van de blessure. Bij een acute luxatie wordt het sleutelbeen terug op zijn plaats gezet waarna enkele weken een mitella/sling gedragen wordt.

Wanneer het niet lukt om het gewricht terug te plaatsen wordt operatief ingegrepen. Hierna kan het nodig zijn om door middel van fysiotherapie de beweeglijkheid van de schoudergordel weer terug te krijgen.

Bij chronische of recidiverende luxaties wordt eerst geprobeerd de klachten te verminderen met rust, fysiotherapie en eventueel pijnstilling. Wanneer de klachten aanhouden is ook hier een operatie mogelijk.

Wanneer er sprake is van een verstuiking, capsulitis of artritis van het gewricht zal een tijdje rust meestal voldoende zijn.

Advies

Oefeningen

Bekijk hier het oefenprogramma met oefeningen voor sternoclaviculair letsel.

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Brukner, P. & Khan, K. (2010). Clinical sports medicine. McGraw-Hill: Australia. 3e druk.
Hout, J.A.A.M. van den & List, J.J.J. van der (1994). Sternoclaviculaire luxatie. Ned Tijdschr Geneeskd. 3dec;138(49).
Malik, S., Chiampas, G. & Leonard, H. (2010). Emergent evaluation of injuries to the shoulder, clavicle, and humerus. Emerg Med Clin N Am 2010;28:739-763.
Nugteren, K. van & Winkel, D. (2007). Onderzoek en behandeling van de schouder. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Verhaar, J.A.N. & Linden, A.J. van der (2005). Orthopedie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Wolf, A.N. & Mens, J.M.A. (2001). Onderzoek van het bewegingsapparaat. Fysische diagnostiek in de algemene praktijk. 3e, geheel herziende druk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Deel dit artikel: