Fasciitis plantaris
Hielspoor / plantaire fasciitis / fasciosis plantaris / plantaire fasciopathie / plantaire hielpijn

Hielpijn kan verschillende oorzaken hebben. Vaak spreekt men bij klachten aan de onderzijde van de voet ter hoogte van de hiel over 'hielspoor'. Dit is niet altijd terecht.

De termen plantaire fasciopathie, fasciitis plantaris, fasciosis plantaris en hielspoor worden regelmatig door elkaar gebruikt. Ze kunnen allemaal tot soortgelijke pijn onder de hiel leiden. Het is daarom beter om te spreken over plantaire hielpijn. De klachten zijn te vergelijken met die van een tendinopathie.

Beschrijving van de aandoening

Onder de voetzool bevindt zich een peesblad dat we de fascia plantaris noemen. Het loopt van de onderzijde van het hielbeen (de calcaneus) naar de tenen. Het peesblad is bijzonder sterk en biedt ondersteuning aan de gehele voet. Tijdens het lopen of wanneer men op de tenen gaat staan, wordt het peesblad met flinke kracht op rek gebracht.

Plantaire fasciopathie, fasciitis plantaris en fasciosis plantaris
Plantaire fasciopathie wil niets anders zeggen dan dat er iets mis is met de fascia plantaris. Als dit peesblad ontstoken is, dan is sprake van een fasciitis plantaris. Dit hoeft niet altijd het geval te zijn. Er bestaat ook nog een aandoening die fasciosis plantaris heet. Dit betekent dat de kwaliteit en structuur van het peesblad achteruit gaan waardoor het kwetsbaarder wordt. Fasciitis en fasciosis plantaris kunnen allebei tot zeer irritante pijn aan de onderzijde van de hak leiden tijdens het lopen.

Hielspoor
Een hielspoor is een doornvormige verkalking ter hoogte van de aanhechting van het peesblad op het hielbeen. Onderzoek heeft aangetoond dat bij de meerderheid van de ouderen sprake is van een hielspoor. Dit hoeft echter lang niet altijd tot klachten te leiden. Een hielspoor ontstaat vermoedelijk door langdurige compressie op een klein oppervlak van het hielbeen. Het is een geleidelijk proces dat naarmate we ouder worden meer kans heeft zich verder te ontwikkelen.

De overmatige botvorming bij een hielspoor kan omliggende structuren in de directe omgeving gaan irriteren. Er zijn ook artsen die denken dat een hielspoor in sommige gevallen ook een functionele aanpassing van het lichaam is om het hielbeen juist te beschermen tegen overbelasting.

Oorzaak en ontstaanswijze

Meestal ontstaan de klachten door overbelasting. Bijvoorbeeld door veel (hard) te lopen of langdurig staan. Mensen met overwicht of een afwijkende stand van de voeten hebben vaker last van hielpijn. Met het oplopen van de leeftijd, wordt het hielkussen dunner, waardoor het zijn beschermende functie verliest.

Klachten en verschijnselen: symptomen

Klachten die voorkomen bij een hielpijn zijn:

• Pijn aan de onderzijde van de voet ter hoogte van de aanhechting van de fascia plantaris op het hielbeen.
  
• Druk op de aanhechting van het peesblad op het hielbeen is pijnlijk.
  
• Pijn tijdens het lopen of staan.
  
• Er kan sprake zijn van startpijn. Dan zijn er meer klachten nadat er een tijdje niet gelopen is (bijvoorbeeld 's ochtends of na lang in een stoel te hebben gezeten).
  
• Het naar boven buigen van de tenen kan de klachten verergeren door rek op het peesblad.

Diagnose

Om de diagnose fasciitis plantaris te stellen vraagt de arts of fysiotherapeut naar de klachten en hoe deze zijn ontstaan. Pijn onder de hak tijdens lopen en startpijn zijn hierbij zeer kenmerkend. Tijdens het lichamelijk onderzoek zijn er meestal geen uiterlijke veranderingen zichtbaar. Maar drukken op de aanhechting van het peesblad en het oprekken hiervan zijn wel pijnlijk. Aanvullend onderzoek is meestal niet nodig.

Behandeling en herstel

De behandeling van hielpijn kan een langdurig proces zijn. De overmatige druk op het hielbeen moet worden weggenomen. Hiervoor zijn een aantal mogelijkheden zoals afvallen, het gebruik van inlegzooltjes, minder (hard)lopen en niet zonder schoenen lopen.

Daarnaast wordt ook het peesblad behandelt zodat deze in kwaliteit en structuur verbetert. Dit gebeurt met behulp van rek- en krachtoefeningen. Ook shockwave therapie kan hierbij helpen.



Soms helpt het goede schoenen aan te schaffen met een stijve zool. De zool buigt dan niet mee tijdens het lopen zodat de tenen niet te ver naar boven toe buigen. Dit voorkomt extra rek op het peesblad.

Advies

Oefeningen

Bekijk hier het oefenprogramma met oefeningen voor fasciitis plantaris.

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Nugteren, K. van & Winkel, D. (2009). Onderzoek en behandeling van de voet. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Verhaar, J.A.N. & Linden, A.J. van der (2005). Orthopedie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Deel dit artikel: