Schouderartrose
Slijtage van het schoudergewricht

Schouderartrose is een minder vaak voorkomende vorm van artrose. Het staat in de volksmond bekend als schouder slijtage. Hiermee wordt bedoeld dat het kraakbeen verdwijnt. Dit zorgt voor pijn en stijfheid van de schouder.

Het is eigenlijk niet meer van deze tijd om van schouder slijtage te spreken, omdat er eigenlijk geen sprake is van slijtage. We spreken daarom liever van schade aan en verlies van het gewrichtskraakbeen in de schouder, of simpelweg schouderartrose.

Beschrijving van de aandoening

Gewrichtsvlakken van botten zijn bekleed met een dun laagje kraakbeen. Zo ook de schouderkop en -kom van het schoudergewricht. Het kraakbeen heeft een schokdempende werking en zorgt ervoor dat de kop en kom soepel over elkaar glijden. Bij schouderartrose gaat het kraakbeen in kwaliteit achteruit. Dit zorgt ervoor dat het schoudergewricht minder soepel loopt en zijn normale beweeglijkheid verliest. Artrose kan ook leiden tot pijnklachten.

Artrose wordt onderverdeeld in 4 verschillende niveaus. In het ergste geval is het kraakbeen volledig verdwenen. Door de artrose verandert het gewricht en ontstaan er ontstekingen van het slijmvlies rond het schoudergewricht. Aan de randen van het bot vormen zich kleine botuitsteeksel, dit zijn osteofyten.

Oorzaak en ontstaanswijze

Artrose hoort bij het normale verouderingsproces van het lichaam. Vrijwel iedereen boven de 75 jaar heeft artrose in één of meer gewrichten. Gelukkig vaak zonder klachten. Met de jaren vermindert de kwaliteit van het kraakbeen en treedt er schade op. Dit is een natuurlijk verschijnsel. Schouderartrose komt voornamelijk voor bij mensen boven de 50 jaar.

Schouderartrose kan ook op jongere leeftijd ontstaan. Het kraakbeen kan bijvoorbeeld door een ongeval beschadigen. Ook artrose ontstaan als gevolg van andere schouderklachten, zoals labrumletsel, instabiliteit of gewrichtsontstekingen. Dit kan ertoe leiden dat het kraakbeen gedurende langere tijd verkeerd belast wordt.

Klachten en verschijnselen: symptomen

Mensen met schouderartrose ervaren meestal pijn en stijfheid van het schoudergewricht. Typische verschijnselen zijn:

• Pijnlijke schouder, met name wanneer er bewogen gaat worden.
  
• Start- of ochtendstijfheid. Dit betekent dat de klachten vooral 's ochtends of na een langere tijd van inactiviteit aanwezig zijn. Men moet even 'op gang komen' voordat de klachten weer wat afnemen.
  
• Crepitaties (een krakend geluid of gevoel in de schouder bij bewegen).
  
• Verminderde beweeglijkheid van de schouderbewegingen. 
  

Niet alle klachten zijn altijd aanwezig en men kan perioden van veel en weinig klachten doormaken. Het is vaak moeilijk aan te geven waar de pijn aanwezig is.

Diagnose

Na een vraaggesprek met een arts of fysiotherapeut over de klachten volgt een lichamelijk onderzoek. Hierbij wordt gekeken naar de beweeglijkheid van de schouder. Bij ernstige of onduidelijke klachten wordt een röntgenfoto gemaakt. Hierop is te zien dat de gewrichtsspleet tussen de schouderkop en -kom is versmald. Ook de eventuele osteofytvorming is te zien.

Behandeling en herstel

Verlies van kraakbeen is niet terug te draaien. Weg is weg. Wel is het mogelijk het nog aanwezige kraakbeen zo gezond mogelijk te houden door regelmatig en gedoseerd te bewegen. Hieronder leggen we uit waarom het belangrijk is in beweging te blijven.

Kraakbeen werkt als een soort spons. Bij belasting wordt het ingedrukt en worden de afvalstoffen afgevoerd. Wanneer de druk weer losgelaten wordt, zuigt het kraakbeen zich vol met voedingsstoffen. De sponswerking houdt op deze manier het kraakbeen in conditie. Dit verklaart ook waarom totale rust juist slecht voor kraakbeen is; de sponswerking wordt dan niet benut met als gevolg een verminderde doorstroming van afvalstoffen en voedingsstoffen.

Onder de begeleiding van een fysiotherapeut kan een oefenprogramma voor de schouder opgesteld worden om de gevolgen van artrose tegen te gaan. Daarnaast worden verschillende technieken toegepast om de schouder voor zover mogelijk beweeglijk en pijnvrij te houden.

Als conservatieve behandeling geen verbetering geeft, kan operatief ingrijpen overwogen worden. Er zijn een aantal ingrepen mogelijk. Bij ernstig toenemende klachten kan er een kunstschouder (schouderprothese) geplaatst worden. Maar het plaatsen van een kunstschouder geeft minder vaak een goed resultaat dan een kunstknie of –heup. Als pijn de voornaamste klacht is, dan kan eventueel eerst een injectie of pijnmedicatie worden overwogen.

Advies

Oefeningen

Een typisch oefenprogramma met oefeningen voor schouderartrose bestaat uit mobiliteits- en krachtoefeningen. Een dergelijk oefenprogramma is te volgen bij een fysiotherapeut in de buurt. Wil je graag zelf thuis oefenen? Volg dan het online oefenprogramma voor schouderartrose vanuit huis.

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Boselli, K.J., Ahmad, C.S. & Levine, W.N. (2010). Treatment of glenohumeral arthrosis. Am J Sports Med. 2010 Dec;38(12):2558-72.
Nugteren, K. van & Winkel, D. (2009). Onderzoek en behandeling van artrose en artritis. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Verhaar, J.A.N. & Linden, A.J. van der (2005). Orthopedie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Winters, J.C., Windt, D.A.W.M. van der, Spinnewijn, W.E.M., Jongh, A.C. de, Heijden, G.J.M.G. van der, Buis, P.A.J., Boeke, A.J.P, Feleus, A. & Geraets, J.J.X.R. (2008). NHG-standaard. Schouderklachten. Tweede herziening. Huisarts Wet. 2008; 51(11):555-65.

Deel dit artikel: