Subacromiaal pijnsyndroom
Impingement syndroom / schouder impingement / extern impingement

Subacromiaal pijnsyndroom (SAPS) is een verzamelnaam van alle schouderpijn onder het “schouderdak”. Dit wordt ook nog vaak impingement syndroom genoemd. Het is de meest voorkomende oorzaak van schouderklachten bij volwassenen. Bij SAPS is vooral het zijwaarts heffen van de arm pijnlijk. De pijn zit meestal aan de voorzijde van de schouder.

In de ruimte tussen het schouderdak en de kop van de bovenarm bevinden zich spieren, pezen en slijmbeurzen. Deze ruimte is vrij klein. Als één of meerdere van deze structuren geïrriteerd raken en opzwellen wordt die ruimte nog kleiner. Dit veroorzaakt (pijn)klachten.

Beschrijving van de aandoening

Het schoudergewricht bestaat onder andere uit het schouderblad en de bovenarm. Vanuit het schouderblad vormt zich het schouderdak, wat bestaat uit het acromion, het coracoacromiale ligament en de processus coracoïdeus. Het schouderdak bevindt zich boven de schouderkop.



In de ruimte tussen het schouderdak en de kop van de bovenarm bevinden zich spieren, pezen en slijmbeurzen. Deze ruimte is vrij klein. Als één of meerdere van deze structuren geïrriteerd raken en opzwellen wordt die ruimte nog kleiner. Dit veroorzaakt (pijn)klachten.

Oorzaak en ontstaanswijze

De pijn kan ten eerste veroorzaakt worden doordat structuren onder het schouderdak gaan zwellen of extra ruimte innemen. Hierdoor raken zij eerder bekneld bij het heffen van de bovenarm. Het zwellen van pezen en spieren komt door overbelasting. Ook kan er door overbelasting kalk in de pezen ontstaan. Deze kalk kan extra ruimte innemen, wat inklemming kan veroorzaken. 


Een tweede oorzaak is een verkleining van de ruimte onder het schouderdak doordat de bovenarm te ver naar boven toe verplaatst. Dit kan onder andere gebeuren als de rotator cuff spieren in de schouder niet goed functioneren. Wanneer de rotator cuff spieren niet goed samenwerken, ontstaat er instabiliteit. De kop van de schouder wordt niet meer goed op zijn plek gehouden. Hierdoor gaat de schouderkop dichter bij het schouderdak staan. 

Ook kan het schouderdak een ongunstige vorm hebben waardoor de ruimte eronder (de subacromiale ruimte) kleiner is en er dus sneller een inklemming ontstaat.

Klachten en verschijnselen: symptomen

SAPS ontstaat dus als gevolg van andere problemen in de schouder. Hierdoor kunnen er verschillende klachten optreden bij patiënten met het impingement syndroom. Typische kenmerken zijn pijn aan de buitenzijde van de schouder, soms uitstralend naar de bovenarm en in ernstige gevallen tot in de hand.

De pijn ontstaat bij het heffen van de arm. Deze wordt vaak gevoeld in het bewegingstraject rond de 90 graden (zie afbeelding, bewegingstraject-B). Ook het einde van de beweging kan pijnlijk zijn. Daarnaast ervaart de patiënt pijn bij draaibewegingen van de bovenarm en het heffen van de arm tegen weerstand.

Diagnose

De diagnose SAPS kan door een fysiotherapeut, huisarts of orthopeed gesteld worden aan de hand van de klachtengeschiedenis en de resultaten van het lichamelijk onderzoek. Tijdens het lichamelijk onderzoek wordt ook onderzocht wat de oorzaak van het SAPS is. Echografisch onderzoek kan inzicht geven in welke structuur is aangedaan of om andere aandoeningen uit te sluiten. Verder aanvullend onderzoek is niet nodig om de diagnose te stellen.

Behandeling en herstel

De behandeling is afhankelijk van de oorzaak van de klachten. De behandeling is er op gericht de pijn te verminderen en de beweeglijkheid en de spierfunctie te verbeteren. De beweeglijkheid van de gehele schoudergordel en van de nek- en borstwervelkolom is hiervoor belangrijk. Een fysiotherapeut onderzoekt en behandelt dit. Daarnaast is het trainen van de rotator cuff spieren onderdeel van de behandeling.



Als (acute) hevige pijn op de voorgrond staat, dan kan de huisarts of specialist er voor kiezen een corticosteroïden injectie toe te dienen (ontstekingsremmers). Dit is voornamelijk zinvol als de pijn wordt veroorzaakt door een slijmbeursontsteking.



De tijd van herstel is afhankelijk van hoe lang de klachten al aanwezig zijn en wat de oorzaak is. Een fysiotherapeut probeert binnen 6 tot 12 weken tot een volledig herstel te komen. Maar fysiotherapeutisch behandeling is alleen effectief wanneer er ook zelf actief aan het herstel wordt meegewerkt. Vooral in het geval van overbelasting, is de nodige rust belangrijk. Vaak betekent dit dat sporten of werken tijdelijk niet kan of op een andere manier moet gebeuren.



Vroeger werd een SAPS nog vaak geopereerd. Dit wordt tegenwoordig vrijwel niet meer gedaan. Alleen in het geval van een anatomische ongunstige vorm van het schouderdak.

Advies

Oefeningen

Volg hier het oefenprogramma met speciaal samengestelde oefeningen voor subacromiaal pijnsyndroom.

U kunt uw klachten controleren met de online fysiotherapie check of een afspraak maken bij een praktijk voor fysiotherapie bij u in de buurt. Vragen over uw klachten kunt u ook anoniem stellen op het forum.

Referenties
Hyvönen, P. (2003). On the pathogenesis of shoulder impingement syndrome. Oulu: University Press.
Jansen, M.J., Brooijmans, F., Geraets, J.J.X.R., Lenssen, A.F., Ottenheijm, R.P.G., Penning, L.I.F. & Bie, R.A. de (2011). KNGF Evidence Statement. Subacromiale klachten. Supplement bij het Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie. Jaargang 121, nr. 1.
Nugteren, K. van & Winkel, D. (2007). Onderzoek en behandeling van de schouder. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Verhaar, J.A.N. & Linden, A.J. van der (2005). Orthopedie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Deel dit artikel: